Tip:
Highlight text to annotate it
X
Doctor Andy Thomson.
Dank je wel!
Hoeveel van jullie hier zijn ooit gelovig geweest?
Natuurlijk! De meesten van ons.
Waarom brengen onze geesten religieuze ideeën,
religieuze overtuigingen voort en accepteren we ze?
Vanmorgen probeer ik jullie een antwoord op die vragen te geven.
We komen steeds dichter bij een alomvattende cognitieve neurowetenschap van religieus geloof.
Robuuste theorieën, empirisch bewijs.
Ik wil jullie vanmorgen
enige basisbegrippen bijbrengen,
en daarvoor wat empirisch bewijs aanleveren.
Om te eindigen op een historische noot,
die zowel het verleden
als het heden belicht en ons iets vertelt over de toekomst.
Beschouw mijn talk
als een soort Zwitsers zakmes:
een set hulpmiddelen die je kunnen helpen
bij je debatten met gelovigen.
Eerst ga ik een aantal mensen bedanken.
Dave voor de vriendelijke introductie,
Ed Buckner en American Atheists voor hun uitnodiging.
Arlene-Marie voor hulp met de logistiek.
Tim Dicks voor hulp met de AV.
Ook de man achter de camera: Josh Timonen.
Hij is maker en onderhouder van een van de beste educatieve websites in de wereld:
richarddawkins.net
Achter hem zijn partner Marine Norton.
Josh en Marine hebben bijgedragen aan het materiaal van vandaag.
Ook dank ik vooral Richard Dawkins
voor de mogelijkheid om te werken met zijn stichting,
maar meer specifiek voor zijn werk.
Ik denk, en ik denk dat dit publiek dat ook waardeert, dat Richard,
Christopher Hitchens, Sam Harris, Dan Dennett, Ayaan Hirsi Ali
door hun boeken niet alleen een ommekeer in de cultuur creëren,
maar zelfs hun leven op het spel zetten.
Jullie weten ook dat
mensen met andere ideeën hen soms bedreigen.
Ze zetten echt hun leven op het spel voor ons allemaal.
Ik denk dat we hen enorme dankbaarheid verschuldigd zijn!
Waar beginnen we?
We beginnen met Darwin.
Darwins opmerkelijke idee
geeft ons niet alleen de enige werkbare uitleg
voor het ontwerp en variëteit van al het leven op aarde.
Zijn idee verschaft ons de enige werkbare uitleg
voor het ontwerp en de architectuur van de menselijke geest,
en in die architectuur de onderdelen die religieus geloof genereren.
Combineer Darwins idee
met Watson en Crick,
met genetica, en je krijgt de moderne darwinistische synthese.
Elk organisme is een geïntegreerde verzameling van probleemoplossende modules
door natuurlijke selectie in de evolutionaire tijd ontworpen
om op een specifieke manier die genen te bevoordelen die die aanpassing produceren.
Laten we onszelf eens bekijken.
Het hart lost het probleem van het pompen van bloed op;
hemoglobine lost het probleem van het transport van zuurstof op;
longen lossen het probleem van de extractie van zuurstof uit de lucht op.
Op elk niveau van biologisch onderzoek,
van membranen tot de geest
speelt darwinistische natuurlijke selectie.
Merk vooral op dat deze vaststelling
ook iets zegt over de menselijke geest.
De geest is wat het brein doet
en de hersenen evolueerden onderworpen aan dezelfde regels van natuurlijke selectie.
Het brein is een geïntegreerde collectie van probleemoplossende apparaten
door natuurlijke selectie in de evolutionaire tijd ontworpen
om op een specifieke manier die genen te bevoordelen die die aanpassing produceren.
Steven Pinker ziet een analogie tussen de menselijke geest en het Apollo ruimtevaartuig:
een compacte collectie van technische apparaten
die een constante stroom van problemen oplossen,
terwijl de astronauten er zich slechts van enkele bewust zijn.
Je zit hier.
Ik sta in twee dimensies ondersteboven op je netvlies.
Specifieke aanpassingen maken er een driedimensionaal beeld van.
Je weet het niet en ik zal het je laten zien.
Je kijkt naar mijn gezicht, mijn ogen.
Je hebt zeer complexe sociale cognitieve aanpassingen,
waarvan sommige - ik ga het aantonen - bijdragen tot religieus geloof.
Een ander fundamenteel feit is dit:
we zijn geen gevallen engelen, maar opgeklommen apen.
We ontstonden in Afrika.
Afgezien van etnische, religieuze en raciale verschillen
zijn we onder onze huid allemaal Afrikanen.
We zijn allemaal - elk van de zes miljard mensen op deze planeet -
zonen en dochters van een kleine groep jagers-verzamelaars,
die ongeveer 70.000 jaar geleden in Afrika ontstonden en de wereld veroverden.
We zijn de laatst overlevende hominide.
Als je het nog niet weet: dit is je familiegeschiedenis.
Hier, de gemeenschappelijke voorouder... hier beneden, de gemeenschappelijke voorouder met chimpansees en bonobo's.
En dit is de hominide-lijn.
Australopithicinen, Lucy.
Paranthropus(?) en hier wij, ***. Ons geslacht ***.
*** habilis, *** erectus, *** heidelbergensis.
*** neanderthalensis en dan, wij, de laatst overlevende hominide.
Dit is Lucy, hier.
*** erectus ongeveer twee miljoen jaar geleden.
En wij.
Merk in het bijzonder het gebied van de frontale kwabben op.
Hier zie je het een beetje duidelijker.
Links een schedel van een *** erectus, rechts van *** sapiens.
Merk in het bijzonder de vergroting van de frontale kwab op.
Evolutionair gezien zijn deze frontale kwabben vrij snel ontstaan.
Waarom?
1,5 - 2,0 miljoen jaar geleden, verliet *** erectus, nog zonder taal,
Afrika en ging naar Indonesië, de Kaukasus...
In zekere zin veroverde hij de halve wereld.
Een miljoen jaar geleden hadden ze de fysische wereld veroverd.
Wat dan?
Wat was het meest uitdagende complexe deel van ons milieu,
dat onze evolutie voortdreef?
Nou, het meest uitdagende complexe deel van het milieu waren waarschijnlijk
wijzelf!
(Gelach)
Daar ligt de oorsprong van onze complexe sociale cognities.
Waarom is dit belangrijk?
Omdat religieuze ideeën
religieuze overtuigingen
slechts het buitengewone gebruik van alledaagse cognities zijn,
van alledaagse aanpassingen,
sociale cognities,
oorzaakdetectie
en vooruitdenken.
Religieuze ideeën, religieuze overtuigingen zijn een bijproduct van cognitieve mechanismen
die oorspronkelijk voor andere doeleinden zijn ontworpen.
Wat is een bijproduct?
Ik zie mensen notities nemen.
Lezen en schrijven is een cultureel bijproduct.
In de hersenen zitten geen lees- en schrijfmodules.
Ze zijn een bijproduct van fijne motoriek, zicht en taal.
Muziek is een bijproduct.
Een bijproduct van de taal: harde klinkers en medeklinkers op ritme.
Oorspronkelijk het ritme van een kloppend hart.
Dit is de essentie van religies.
Religies zijn bijproducten van cognitieve mechanismen,
alledaagse cognitieve mechanismen, die geschapen werden en ontstonden
als een artefact van ons vermogen om ons sociale werelden voor te stellen.
Ze zijn *altijd*... altijd...
Elk religieus idee is een menselijk begrip met wat kleine wijzigingen.
Hoeveel van jullie houden van Big Mac maaltijden?
Kom op, ik ben psychiater, je mag het me vertellen!
Het is vertrouwelijke informatie, het valt onder medische geheimhouding.
Hoeveel van jullie houden van Big Mac? Kom op!
Natuurlijk! Natuurlijk.
Hoeveel van jullie hebben al eens een hongertje voor broccoli?
Zin in broccoli?
Je ziet dat er variatie zit in een soort.
Maar slechts heel weinig. Waarom?
Als je de psychologie van de Big Mac maaltijd begrijpt,
krijg je ook inzicht in de psychologie van religie.
We hebben... Ik ben serieus! Laat het me aantonen! Oké?
We evolueerden aanpassingen voor dingen die cruciaal en zeldzaam waren:
suikers van rijp fruit,
vet van mager wildvlees,
zout.
Dat waren cruciale aanpassingen in ons verleden.
De moderne wereld brengt ze in een nieuwe vorm,
afkomstig van die aanpassingen, maar dan met supernormale stimuli.
Niet rijp fruit, maar Coca-Cola.
Niet mager wildvlees, maar vette hamburger.
Frieten druipend van dierlijk vet.
Dat geeft supernormale stimuli, maar gebaseerd op oude aanpassingen.
Ik overloop even enkele van deze cognitieve mechanismen.
Ik overloop even enkele van deze cognitieve mechanismen.
De eerste is ontkoppelde cognitie.
Dit is een duur woord voor... we kunnen cognitie in de tijd ontkoppelen. (????)
Terwijl ik sprak, garandeer ik dat iedereen hier
aandachtig naar mij luisterend,
even dacht aan een gesprek dat je met iemand anders had
of aan een gesprek
dat je straks met iemand gaat hebben.
Terwijl ik praat,
kan iedereen hier zich
een gesprek met president Obama voorstellen.
Dat is buitengewoon.
Van cruciaal belang voor geheugen, voor planning.
Absoluut een van de essenties van onze menselijkheid.
Het stelt ons in staat tot complexe interacties met onzichtbare anderen.
Complexe sociale interacties met onzichtbare anderen.
Je kunt zien dat het vandaar maar een kleine stap is om,
je weet wel, te communiceren met een dode voorouder.
Ik weet niet hoe het bij jullie is, maar ik kom op de leeftijd
waarbij al veel mij dierbare mensen zijn gestorven
en ik betrap mezelf erop dat ik nog steeds met ze praat.
Een stapje verder en je communiceert met een god of goden.
Hyperactieve oorzaakdetectie.
Ieder van ons neemt wel eens een schaduw voor een inbreker,
maar we zullen nooit een inbreker voor een schaduw nemen.
We hebben hyperactieve oorzaakdetectiemechanismen.
Als we nu een knal zouden horen, zouden we allemaal schrikken.
We zouden aannemen dat het geen toeval was: dat er een oorzaak en zelfs een menselijke oorzaak was.
Nu kun je redelijkerwijs vragen:
hoe kunnen ontkoppelde cognitie
en hyperactieve oorzaakdetectie
aanleiding geven tot het bovennatuurlijke?
Ik bedoel tot bovennatuurlijke inbrekers?
Hoe ga je naar het volgende niveau, (????) van menselijk naar bovennatuurlijk?
Dit! (????)
Je geest vult het aan... er zijn daar geen lijnen,
maar je geest ziet dat vierkant en vult de lijnen aan.
Dat heet intuïtief redeneren.
Het onderstreept de essentie van religieuze ideeën
die Minimaal Contra-Intuïtieve werelden zijn: MCI’s.
Wat is dit?
Het is een optimaal compromis tussen het interessante en het verwachte.
Het maakt ons aandachtig en verschaft memorabele dingen. (????)
Laat me dat illustreren.
Als ik je vertel dat die grote boom voor het conferentiecentrum
je belastingen doet, je was doet, of je computer herprogrammeert...
dan ga je me niet geloven.
Maar als ik je vertel dat die boom
op de avond van de volle maan
je wensen hoort en vervult,
dan zou je dat kunnen geloven.
Niet deze doelgroep, maar veel mensen.
(Gelach)
Maar je zou er gevoelig voor kunnen zijn, om een enkele simpele reden:
alles wat je weet over bomen is daar intuïtief aanwezig
en jij vult de lege plekken in.
Denk eens aan de joods-christelijke god.
Hij is alomtegenwoordig, een kleine fysische eigenaardigheid, maar het is maar een vent!
Jij vult de lege plekken in.
Je hoeft er niet eens over na te denken, je vult de lege plekken in.
Er is geen schending van fundamentele menselijke aannames.
“Hij is een man, hij begrijpt mijn zuidelijke Engelse accent wel...”
Alle veronderstellingen over menselijkheid worden gewoon ingevuld.
Er is slechts een kleine aanpassing nodig.
Alle religieuze ideeën hebben deze bovennatuurlijke sjablonen.
Ze hebben van die contra-intuïtieve fysische eigenschappen zoals ”God is alomtegenwoordig”.
Bijvoorbeeld een contra-intuïtief stukje biologie:
de maagdelijke geboorte.
voor de rest is Maria een gewoon meisje.
Of contra-intuïtieve psychologie.
Je weet wel: God weet wat ik denk.
Maar als hij weet wat ik denk, waarom moet ik dan nog tot hem bidden?
Waarom moet ik nog met hem praten?
Want ook hier weer zijn deze aannames over menselijkheid nog allemaal intact.
Daarom geloven we erin.
Daarom beginnen we het te accepteren en beklijft het.
Altijd komen menselijke mentale toestanden erbij kijken.
Kijk naar eender welk religieus idee.
Denk terug aan je collegecursussen.
Denk na over eender welk religieus systeem
en het past in dit model.
We zien dat het duidelijkst bij kinderen.
We zijn allemaal kind geweest.
Kinderen zijn al heel vroeg ‘gezond-verstand-dualisten’.
Wat bedoel ik daarmee?
Confronteer een vijf maanden oude baby
met een doos die plots gaat bewegen
en hij zal schrikken.
Dat doet hij niet als een mens dat doet.
Al heel vroeg beschikken we over systemen
die zijn ontworpen voor het omgaan met enerzijds dingen met intenties en bedoelingen
en anderzijds fysische objecten.
Kinderen weten meer dan ze leren.
We komen in de wereld met deze kant en klare systemen.
Het is natuurlijk om al heel vroeg te denken aan onstoffelijke geesten.
Draai het om en je kunt begrijpen waarom dit van cruciaal belang is.
Als iemand aanwezig zou moeten zijn om te kunnen denken over wat hij denkt,
zou dat een handicap zijn.
Het zou lastig zijn.
Ik moet in staat zijn om over iemand te denken,
over wat er in hem omgaat
en wat zijn intenties of bedoelingen zouden kunnen zijn,
zonder dat hij aanwezig zou moeten zijn.
Jesse Bering in Ierland deed enkele fascinerende experimenten.
Een poppenkast waarin een alligator een muis opeet.
Dan vragen ze de kinderen:
"Moet die muis nog steeds eten of drinken?"
En de kinderen zeggen: ”Nee.".
"Kan de muis nog bewegen?" -”Nee."
"Kan de muis nog iets denken of willen?"
Dan zeggen kinderen: ”Ja"!
Je ziet het verschil.
De helft van de vierjarigen blijkt denkbeeldige vrienden te hebben.
We zien dat het geloof in onstoffelijk leven
We zien dat het geloof in onstoffelijk leven
de standaardinstelling van de menselijke geest is.
Kinderen zijn ook ‘causale deterministen’.
Wat betekent dit?
Elke geest die gericht is op het zien van intenties, verlangens en doelen
gaat overal een bedoeling achter zien.
Als je een kind vraagt:”Waar dienen vogels voor?", dan krijg je te horen ”Om te zingen."
“Waar dienen rivieren voor?” - ”Om boten op te laten drijven.”
“Waar dienen rotsen voor?” - ”Voor dieren om zich te krabben.”
We zien overal causaliteit en bedoeling.
Op de website van Dawkins
vind je een fascinerend gesprek tussen Richard Dawkins en Randy Nesse.
Aan het begin van het interview is het fascinerend te horen dat ze zich er allebei op betrappen
over natuurlijke selectie te praten als over een doelbewust agens.
Ze beseffen dat ze intentionele taal gebruiken en houden ermee op.
We kunnen ons heel makkelijk doelbewuste agentia voorstellen.
Agentia die we als los van onszelf zien.
Kinderen zullen spontaan het concept van God uitvinden.
Al deze aangeboren mechanismen
maken ons allemaal erg kwetsbaar voor religieuze ideeën.
Religieuze ideeën zijn gemakkelijker.
Ongeloof, echt begrip, zoiets als natuurlijke selectie,
zijn cognitief een beetje harder.
Ontkoppelde cognitie, hyperactief agentschap, minimaal contra-intuïtieve werelden,
promiscue teleologie...
We beginnen deze lijst van cognitieve mechanismen bij elkaar te krijgen.
Nu zullen we ingaan op het hechtingsmechanisme.
Het hechtingsmechanisme bij de mens is uitgewerkt
door psychiater John Bowlby in Engeland, en Mary Ainsworth, een psycholoog alhier.
Het hechtingssysteem is het fundamentele zorgsysteem bij zoogdieren.
Denk eens aan religie: je bent in nood, wat doe je dan?
Je gaat naar een zorgverlener, een hechtingsfiguur.
Alan Walker, de grote paleoanthropoloog,
vertelt in zijn boek dit beklijvende verhaal over de Turkana-jongen. (jongen????)
Ze vonden een 1,7 miljoen jaar oud fossiel van een volwassen ***-erectusvrouw.
1,7 miljoen jaar oud.
Ze was overleden aan ernstige vitamine-A-vergiftiging.
Dat betekende bloedingen in de gewrichten,
pijn, ze kon niet meer bewegen. Een verschrikkelijke manier om te sterven.
Maar ze vonden bij haar nieuwe botgroei.
Het trok onmiddellijk hun aandacht.
Ze beseften plotseling dat deze vrouw, 1,7 miljoen jaar geleden,
nog maandenlang had geleefd, en dat betekende dat er iemand haar verzorgde,
haar voedsel en water bracht, haar beschermde tegen roofdieren,
bij haar bleef tijdens de lange, donkere, gevaarlijke nachten in de savanne.
Zo zie je dat dit hechtingssysteem al 1,7 miljoen jaar geleden aanwezig was bij onze voorouders.
Dit hechtingssysteem is cruciaal voor geloof,
maar ik wil aantonen dat dit hechtingssysteem
het ook erg moeilijk maakt om een geloof op te geven.
We zien dit geïllustreerd in het leven van Darwin.
Darwin maakte zijn reis met de Beagle tussen 1831 en 1836.
Hij komt thuis en zijn ideeën beginnen te rijpen.
John Gould vertelt hem dat zijn vinken nieuwe soorten zijn.
Hij beseft dat soorten niet onveranderlijk zijn en begint te denken aan evolutie.
Dit was zijn originele boom van het leven.
Hij ziet dat de mens kan afstammen van dieren en er geen noodzaak is voor een god.
Herinner je dat hij als creationist aan boord ging.
Dit schrijft hij in 1837 in zijn notitieboekje.
Hij is verloofd met Emma Wedgwood, een volle nicht.
Hij realiseert zich dat soorten evolueren. Maar hij heeft geen mechanisme.
In september 1838 leest hij Malthus’ essay en krijgt hij zijn idee.
Hij ziet het mechanisme: de strijd om het bestaan.
In de herfst vertelt hij het zijn verloofde.
In november krijgt hij de eerste van dit soort brieven.
Ze was bedroefd en ze zei
dat deze manier van denken 'een pijnlijke leegte tussen ons' zou kunnen veroorzaken.
Ze trouwden in januari 1839.
In februari 1839 schrijft ze hem een brief.
Na zijn dood werd deze brief ontdekt en onderaan staat in zijn eigen handschrift:
“Je weet niet hoeveel keer ik hierom heb gehuild.”
In de jaren 1840
brengt Darwin Emma en de kinderen op zondagmorgen naar de kerk,
zij gaan naar de kerk en hij gaat wandelen.
Het zou wel eens kunnen dat de vrees
voor de reactie van zijn vrouw, voor een de mogelijke breuk,
maakte dat Darwin twintig jaar op zijn idee heeft zitten broeden.
We zien deze angst voor verlies van gehechtheid zelfs bij een van de moderne apologeten,
Karl Giberson.
Een fysicus van Nazarene College, die het voortdurend heeft over verzoenen van evolutie met religie.
Hij stelt het heel nadrukkelijk.
Als hij zou afzien van zijn geloof,
zou hij zijn ouders, zijn vrouw en zijn kinderen kwijtraken.
Angst voor verlies van gehechtheid, het verbreken van die band.
Zo zien we dat het hechtingssysteem ook cruciaal is voor religie,
het is een van de belemmeringen om het op te geven.
Nu wil ik het hebben over de ‘theorie van de geest’.
Jullie weten dat ik een gelijkaardige geest heb als die van jullie
met intenties, wensen en verlangens.
Met intenties, wensen en verlangens die kunnen verschillen van die van jullie.
Dat kunnen we al vanaf ongeveer 3 of 4 jaar oud.
Kijk naar de foto van Bogart links
en dan even snel naar de foto rechts.
Op de foto links kijken Bogart's ogen naar links.
Op de andere foto naar rechts.
Hoe kan dat?
Het is precies dezelfde foto, alleen het negatief ervan.
Waarom kijkt Bogart nu naar de andere kant?
Ik probeer te laten zien
dat je daarvoor een apart systeem hebt.
Voor gezichten heb je een apart speciaal systeem dat op de ogen let.
Beoordeel dit even op het gevoel.
Beoordeel dit even op het gevoel.
Welke emotie voelt deze persoon?
Ongemakkelijk?
Dat klopt: ongemakkelijk.
Wat dacht je van deze?
Speels.
Het is speels.
Denk daar even over na.
Je kijkt naar een korrelige zwart-wit foto van ogen,
en je maakt een geavanceerde evaluatie van complexe emotionele toestanden.
Vrouwen zijn daar iets beter in dan mannen,
maar we kunnen 212 gecompliceerde emoties onderscheiden alleen door naar de ogen te kijken.
Als u geïnteresseerd bent in deze, dit is eh...
Sacha Baron-Cohen's slimmere broer, Simon Baron-Cohen in Cambridge.
Dit is veel beter dan Borat.
Het is fascinerend spul.
Dit hoort onder ‘de theorie van de geest’.
Ik lees even het onderschrift:
“Wat denk je dat ik denk over wat je denkt dat ik denk waarover je zat te denken?”
Dit is een ander deel van de theorie van de geest, ‘intensionaliteit’ genoemd, met een s.
Het gaat als volgt.
De eerste orde is ”Ik denk.”
Tweede orde is ”Ik denk wat jij denkt.”
Derde orde is ”Ik denk dat jij denkt wat ik denk.”
Vierde orde, en we kunnen gaan tot ongeveer vijf, soms zes orden, en dat is het zo'n beetje.
Ik hoop dat je ziet waar dit absoluut cruciaal is: bij sociale interactie.
Uiterst cruciaal.
Weer eens een buitengewoon stuk cognitieve software.
Weer eens een buitengewoon stuk cognitieve software.
Kan iedereen de ondertitels lezen?
De vrouw zegt: "Ik denk dat hij erg saai is!”
De vreemdeling zegt: ”Ik geloof dat ze mij erg aantrekkelijk vindt!”
De man zegt: ”Ik vermoed dat hij gelooft dat ze er met hem vandoor wil gaan!”
Zo gaat dat.
Kijk naar wat religies doen.
Religies maken daar weer gebruik van.
"Ik geloof.”
"Ik geloof dat God iets wil.”
"Ik geloof dat God wil dat wij rechtschapen handelen.”
Vierde orde is sociale religie.
“Ik wil dat jij gelooft dat God wil dat wij rechtschapen handelen.”
Vijfde orde: gemeenschappelijke religie.
“Ik wil dat je weet dat we allebei geloven dat God wil dat wij rechtschapen handelen.”
Zie hoe religies cognitieve aanpassing(????) gebruiken,
een alledaagse - eigenlijk niet zo alledaagse -
maar cognitieve aanpassing die cruciaal is bij onze sociale interactie.
Ik ga het nu hebben over een van de meest spannende dingen van de laatste tijd.
Ik ga het nu hebben over een van de meest spannende dingen van de laatste tijd.
Kwam net uit afgelopen maart.
Het is het artikel van een groep mensen met hogere(????) auteurs: Kapogiannis.
Dit onderzoek komt van het Nationaal Gezondheidsinstituut.
Het Nationaal Instituut voor Beroerte en Cerebrovasculaire Ziekte.
Ik ben er weg van.
Het is een unieke studie.
Ze namen twintig mannen, twintig vrouwen, van verschillende godsdiensten,
en ze zetten hen in functionele MRI-machines.
Ze lazen hen ongeveer honderd verschillende gepaarde uitspraken voor
over religieuze ervaring, kennis, verschillende dingen.
'God bestuurt de wereld.'
‘God is afwezig in de wereld.’
‘God heeft een visie over het huwelijk.’
‘God keurt homoseksualiteit af.’
‘God heeft ideeën over het huwelijk.’
Een lange lijst. Ze zetten deze individuen in functionele MRI’s,
en vroegen hen of ze het eens of oneens waren met de stelling.
Hun reactie werd opgemeten.
Als je niet gewend bent om MRI’s te bekijken:
als je hier begint aan de linkerkant, dat is net alsof mijn rechterhersenhelft werd verwijderd
en je kijkt naar een doorgesneden brein,
middendoor mijn hersenen.
Als we op het beeld naar rechts gaan, krijg je de rest van mijn rechtervoorkant te zien,
steeds meer naar de rechterkant.
Dus middellijn links, en aan het einde rechts is de buitenste cortex.
De verkregen patronen waren uniform.
Gods liefde, Gods toorn.
Leerstellige religieuze kennis.
Dan op ervaring gebaseerde religieuze kennis.
Bij al deze personen dook hetzelfde patroon op.
Waarom?
Drie dimensies van religieuze overtuiging drongen zich op.
Gods waargenomen mate van betrokkenheid,
Gods waargenomen emoties
en leerstellige kennis en ervaringskennis.
Dit allemaal was gelokaliseerd in netwerken die de theorie van de geest verwerkten...
theorie van de geest capaciteiten, abstracte semantiek en beeldspraak.
Wat dit zo belangrijk maakt, is dat het uniek is.
We hebben al MRI-studies gehad met Boeddhistische monniken,
maar dit zijn gewone mensen van verschillende religieuze overtuigingen.
Het toont aan dat de componenten van religieuze overtuiging worden bediend
door bekende neurale circuits, - circuits die we al kennen -
die instaan voor deze evolutionaire adaptieve cognitieve mechanismen.
Religie is geïntegreerd in de hersenen met gebruik van netwerken voor sociale cognitie.
Het zijn geen specifiek religieuze systemen van de hersenen
of specifieke religieuze netwerken bij verschillende individuen.
Het komt neer op bekende circuits gebruikt bij sociale cognitie.
Ik vind dit krachtig bewijs voor het idee dat religies ontstaan
uit deze gewone geëvolueerde cognitieve mechanismen die worden gebruikt in de sociale interactie.
Helemaal leuk is dat dit komt van het Nationaal Gezondheidsinstituut.
[Gelach]
Nu.
Probleem van dode lichamen.
Wat doen we met dode lichamen?
Is het dood of is het in slaap?
Wat gebeurt er als we geconfronteerd worden met een lijk?
Als het iemand is die we liefhebben,
hebben we een probleem, omdat er een conflict is.
Er is een conflict tussen onze theorie-van-de-geest-capaciteiten,
omdat die theorie-van-de-geest-capaciteiten blijven doorgaan,
terwijl de natuurlijke soort modules (????) ons vertellen: ”Dit lichaam is helemaal dood.”
Dus de geest is levend, het lichaam is dood: we hebben een conflict.
Dit is waarom wanneer je iemand verliest waar je van houdt,
je gewoon met hem blijft praten.
Dit komt door die theorie-van-de-geest-modules.
Het is heel moeilijk voor ons om onze eigen dood te vatten.
Daarom plannen we onze begrafenissen, alsof we er zelf nog bij zullen zijn.
Ik had een paar weken geleden een patiënt wiens beste vriend zelfmoord pleegde.
Weken later stuurt hij nog steeds sms’jes naar zijn beste vriend.
Je kunt zien dat dit conflict
tussen theorie van de geest en de natuurlijke modules, het probleem van dode lichamen
naadloos aansluit bij ontkoppelde cognitie en die andere dingen heb ik jullie heb laten zien.
Dit zorgt voor de introductie van de ideeën ‘ziel’ en ‘leven na de dood’.
Dat ligt, zoals ik hoop dat je ziet, in de lijn van
onze geëvolueerde cognitieve architectuur.
Ga eens even af op je buikgevoel.
Wat voel je als je deze man ziet?
Ik voel: ‘vriendelijke oudere broer'.
Een concept ontdekt door Freud.
Het concept van overdracht: wij baseren huidige relaties op voorbije relaties.
We zetten heel vroeg in ons leven een grammatica van verwantschap op.
Hoeveel van jullie hebben de film Momentum gezien?
Het laat zien wat er gebeurt als je dat vermogen verliest.
Je moet telkens opnieuw leren over sociale relaties.
Je kunt zien hoe religies deze capaciteiten voor overdracht kapen.
Vooral dan ouderlijke overdrachten.
Ik hoop dat je begint te zien hoe ze(????) ouderlijke overdrachten kapen
en ook hoe ze gebruik maken van het hechtingssysteem.
Enkele andere cognitieve mechanismen.
Kinderlijke goedgelovigheid. Richard had het er al over.
Natuurlijke selectie ontwerpt kinderhersenen om de cultuur om hen heen op te zuigen.
Een kind ziet geen verschil tussen goede raad:
“Ga niet zwemmen in de rivier met krokodillen”
en slechte raad: ”Offer een varken voor de nieuwe oogst.”
We hebben allemaal meer eerbied voor gezag dan we zelf willen toegeven.
De beroemde Stanley Milgram experimenten waaruit bleek dat we dingen zullen doen
onder leiding van een autoriteit waarvan we weten dat we ze op een ander niveau niet zouden doen.
Wederkerig altruïsme.
We onthouden allemaal wat we aan iemand te danken hebben en wat we iemand verschuldigd zijn.
Je kunt zien dat religies daar gebruik van maken.
Als je offert, krijg je daar iets voor terug.
Wederkerigheid.
Ook dit: romantische liefde.
We hebben in de hersenen circuits ontworpen voor romantische liefde,
voor intense aandacht, liefde en inzet voor een individu.
Ook dit cognitief mechanisme wordt gebruikt in religies.
Denk aan Moeder Theresa's recente brieven waar ze sprak over ‘trouwen met Christus’.
Als je de film ‘The Painted Veil’ hebt gezien,
dan ken je de krachtige monoloog van het personage gespeeld door Diana Rigg, de non,
waar ze het heeft over hoe ze als jong meisje verliefd werd op Jezus.
Morele gevoelssystemen.
Ieder van ons heeft afgeleide morele systemen die al vanaf het eerste levensjaar opstarten.
Maar het is heel moeilijk voor ons om ons bewust te zijn van hun oorsprong.
We voelen ze instinctief aan.
Het is heel moeilijk je ervan bewust te zijn, en religies maken daar weer gebruik van.
En dan beweren ze dat we zonder hen geen moraal zouden hebben.
Ze rekruteren deze morele systemen uiteraard om hun goden geloofwaardigheid en plausibiliteit te verlenen.
Ze maken vooral gebruik van deze morele systemen om inzetmechanismen te koppelen,
aan een moreel bevoegde getuige te verschaffen.(????)
Het helpt ons om ons bewust te worden van onze morele systemen,
die in principe nog steeds instinctief zijn.
Ik denk dat dit een nuttige manier is om te denken over het verschil
tussen moraal en ‘religieuze moraal':
“Moraal is doen wat goed is, ongeacht wat ons verteld werd.
Religieus dogma is doen wat ons gezegd wordt, ongeacht of het goed is.”
‘Altruïstisch straffen’ is hieraan verwant.
Ook weer een cognitief mechanisme dat we allemaal hebben.
Wij zijn bereid om sociale bedriegers te straffen zelfs ten koste van onszelf.
We doen het allemaal.
Nogmaals: cruciaal voor het sociale leven.(????)
Zelfmoordterrorisme gaat slechts een stap verder.
Empathie.
Als ik mijn rechterhand opsteek,
dan lichten neuronen in de linker bewegingsmodule op.
Terwijl jullie er naar kijken,
lichten bij jullie dezelfde neuronen op, exact dezelfde.
Maar je remt de respons af.
Als ik met dit mes een beetje in mijn hand prik,
voel ik wat pijn
en zullen enkele neuronen oplichten in mijn linker sensomotorische strook,
mijn thalamus
en begin ik pijn te voelen.
en begin ik pijn te voelen.
Als jullie me dit zien doen,
lichten dezelfde neuronen in je linker zintuiglijke bewegingsmodule ook op.
Terwijl ik dit doe. Je hoeft er alleen maar naar te kijken,
en misschien ook door mijn pijnlijke gezicht, voel je hetzelfde.
Je voelt letterlijk mijn pijn.
Dit vermogen tot empathie is, ik herhaal, cruciaal voor sociale relaties.
Hoe maken religies daar gebruik van?
Dit is een vrome Filippijn die zich vorig jaar aan een kruis liet nagelen.
Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar als kind
heb ik vaak zoiets gezien. Het maakte me echt droef.
Ik dacht: ”Misschien scheelt er wat met me.”
Maar ik kan me herinneren dat ik er echt bedroefd door was.
Elke keer je zoiets ziet,
ongeacht hoe gehard je bent, op een bepaald niveau
zullen die delen
die deze marteling zouden voelen, gaan oplichten.
Religies kapen deze capaciteit om elkaars pijn letterlijk te voelen
om schuld en verplichting te induceren.
Nog zo iets zijn moeilijk te imiteren eerlijke signalen van betrokkenheid.
Hoe weet je dat ik echt toegewijd ben?
Waarom zou je geloven wat ik zeg?
Ik moet je een moeilijk te imiteren eerlijk signaal van betrokkenheid geven.
Nogmaals: cruciaal voor sociale relaties.
Je kunt zien hoe religies daarvan gebruik maken. Allemaal.
Zelfmoordterrorisme is zo een moeilijk te imiteren signaal van betrokkenheid.
Het is verbonden met religieuze rituelen die gebruik maken van een ander mechanisme:
ons reactiesysteem op dreiging.
Ze zijn dwingend en nauwgezet voorgeschreven,
hebben meestal te maken hebben met reiniging en orde,
weeral gelinkt aan rituelen.
Ik hoop dat je begint te zien hoe al deze mechanismen samenwerken.
We ervaren ze in ons bewustzijn als een naadloos geheel,
maar het zijn echt aparte onderdelen.
Religieuze rituelen maken het ons mogelijk
om moeilijk te imiteren eerlijkheid te demonstreren en te controleren.
Ze communiceren bedoelingen. Het is een andere manier om doelen en intenties te communiceren.
Ze instilleren doctrines, smeden allianties.
Ze creëren hoop en troost, ondersteunen...
Ze worden gescheiden van het oorspronkelijke doel van bescherming.
Ze bakenen sacrale ruimtes af.
Ze exploiteren nog iets waartoe we bevooroordeeld zijn:
de Gestalt Wet van het Geheel.
Eigenlijk betekent dit dat als je een vliegende V-formatie van vogels ziet
je geen individuen ziet, maar alleen de formatie, de V.
De Gestalt Wet van het Geheel.
Religies benutten dat.
Ze houden van die de aandacht vasthoudende en soms intimiderende spektakels.
Ook weer ontworpen om ons erbij te betrekken en ons te laten beven.
Nog andere mechanismen:
Gemotiveerd redeneren: we twijfelen aan waar we niet van houden.
Bevestigingsvooroordeel: we letten alleen op data die onze overtuigingen steunen.
Vertrouwdheid en verwantschapspsychologie.
Vertrouwdheid en verwantschapspsychologie.
Zeer belangrijk in de religie.
Ieder van ons heeft mechanismen om verwanten te identificeren en te begunstigen.
Religies kapen dit weer.
Kijk maar naar de katholieke kerk:
de priesters zijn broeders, de nonnen zijn zusters, de paus is de heilige vader.
Ik hoop dat ik het heb laten zien...
En dit is slechts een beperkte lijst.
Dit is niet de complete lijst van de dingen die we hebben uitgepuurd.
Er zijn nog cognitieve mechanismen
die samen religieuze overtuigingen en religieuze ideeën creëren.
Door al die dingen gaan we religie geloven en doorgeven.
Ik zou graag eindigen op een kleine historische noot
waarvan ik denk dat ze interessant is en licht kan werpen op de toekomst.
In 1918, 80 jaar nadat Darwin zijn idee van natuurlijke selectie had bedacht,
begon William Jennings Bryan met wat Dudley Malone zijn ‘duel tot de dood’ met evolutie noemde.
Dat culmineerde in het John Scopes Proces in Dayton, Tennessee in de zomer van 1925.
Evolutie overleefde het, Bryan niet.
Clarence Darrow zette een van de meest spectaculaire kruisverhoren
van een vijandige getuige op en reed Bryan helemaal in de vernieling.
Hij weerlegde al zijn argumenten.
William Jennings Bryan overleed vijf dagen na het proces.
Ongeveer 40 jaar lang roerde er zich niets meer.
Maar in de jaren 1960 krijgen we opnieuw een reeks van rechtszaken.
Die gele zijn er die voor het Hooggerechtshof kwamen.
Het begon met de Eppersonzaak die elk verbod op onderwijs van evolutie verbood.
Dan sloeg de religie terug
met pogingen om de schepping te doen onderwijzen: ‘Scheppingswetenschap’.
Er zijn zeventien belangrijke zaken geweest waarvan de meest recente de zaak Dover.
In elke zaak hebben wetenschap en evolutie het gehaald.
Op het Scopes Proces gaf Dudley Malone,
een Ierse katholieke echtscheidingsadvocaat en medepleiter van Clarence Darrow,
wat wordt beschouwd als de beste toespraak van het proces.
Hij sprak over academische vrijheid: "Onderwijs wetenschap, onderwijs evolutie!”
Maar hij zei dat er geen conflict was tussen religie en wetenschap.
En als je je het Doverproces nog herinnert:
toen was Kenneth Miller, de bioloog van Brown, een van de deskundigen van de voornaamste eiser(????).
Hij zei dat Intelligent Ontwerp ”geen wetenschap” was,
maar ook dat er ”geen conflict” was tussen religie en wetenschap.
Dat stond ook in de beslissing van rechter Jones.
Ik denk dat dit publiek weet
dat er *inderdaad* een conflict is tussen wetenschap en religie.
Als ik vanochtend mijn werk goed heb gedaan,
dan hoop ik dat ik heb aangetoond dat we op de drempel staan
van een uitgebreide cognitieve neurowetenschap van de religie.
Ze zal het conflict tussen wetenschap en religie aanscherpen.
Niet alleen de wetenschap van de evolutionaire biologie, die met Darwin begon,
maar ook de wetenschap van de geest, de evolutionaire cognitieve neurowetenschap
die ook met Darwin begon.
Het verdiept dat conflict.
Eerlang zal elk psychologieleerboek
dat actueel en up-to-date wil zijn
het moeten hebben over de cognitieve neurowetenschap van religie.
Het gaat niet lang meer duren voordat een John Scopes, of een Jane Scopes,
dit gaat onderwijzen in een middelbare school.
In een openbare school.
Jullie en ik weten dat er dan geschillen zullen opduiken.
Vanuit religieuze rechtse hoek.
Ik hoop dat op basis van wat ik vanmorgen heb aangetoond
jullie idee over die geschillen hetzelfde is als het mijne:
“Laat maar komen!”
Heel erg bedankt!
[Applaus]