Brené Brown - Listening to shame

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Christel Foncke Ik ga jullie wat vertellen over mijn talk voor TEDxHouston. Ik werd wakker de ochtend nadat ik die talk had gegeven met de ergste kwetsbaarheidskater van mijn leven. Ik kwam mijn huis drie dagen lang niet uit. De eerste keer dat ik buitenkwam, was om met een vriendin te lunchen. Toen ik binnenkwam, zat zij al aan tafel. Ik ging zitten. Ze zei: "Je ziet er beroerd uit." Ik zei: "Bedankt. Ik voel me -- ik functioneer niet." Ze zei: "Wat is er aan de hand?" Ik zei: "Ik heb zopas 500 mensen verteld dat ik onderzoeker ben geworden om kwetsbaarheid te vermijden. Toen bleek dat kwetsbaar zijn volgens mijn gegevens absoluut essentieel was voor een oprecht leven," zo vertelde ik die 500 mensen, "ben ik ingestort. Ik had een slide met 'instorting' erop. Hoe kwam ik erbij dat dat een goed idee was?" (Gelach) Ze zei: "Ik heb de livestream van je talk gezien. Dat was jij niet echt. Het was een beetje anders dan je normaal doet. Maar het was geweldig." Ik zei: "Dit kan niet zijn. YouTube, ze zetten dit op YouTube. Dat worden dus 600, 700 mensen." (Gelach) Ze zei: "Volgens mij is het te laat." Ik zei: "Mag ik je iets vragen?" Zij: "Ja." Ik: "Weet je nog toen we op de universiteit zaten en een beetje wild en dom waren?" Zij: "Ja." Ik: "Weet je nog dat we belabberde boodschappen inspraken op het antwoordapparaat van ons ex-vriendje? En dat we moesten inbreken op zijn kot om het bandje te wissen?" (Gelach) Zij: "Eh ... nee." (Gelach) Toen kon ik natuurlijk alleen maar zeggen: "Tja, ik ook niet. Dat ... ik ook niet." En ik denk bij mezelf: "Brené, wat ben je aan het doen? Waarom ben je hierover begonnen? Ben je gek geworden? Je zussen zouden dit perfect doen." Ik keek terug en ze zei: "Ga je echt proberen in te breken en de video te stelen voor ze hem op YouTube zetten?" Ik zei: "Ik denk er een klein beetje over na." (Gelach) Ze zei: "Je bent het allerbelabberdste kwetsbaarheids-rolmodel ooit." (Gelach) Ik keek naar haar en zei iets dat toen een beetje pathetisch aanvoelde, maar dat achteraf eerder profetisch dan pathetisch bleek. Ik zei: "Als 500 er 1.000 worden, of 2.000, dan is het met mij gedaan." (Gelach) Ik had geen noodplan voor vier miljoen. (Gelach) Het was inderdaad met mij gedaan toen dat gebeurde. Het lastigste aan dat einde van mijn leven, is dat ik iets leerde over mijzelf. Dat was het volgende: hoezeer ik ook gefrustreerd was over het feit dat mijn werk geen weerklank kreeg, een deel van mij deed heel erg zijn best om te zorgen dat ik klein bleef dat ik onder de radar bleef. Ik wil praten over wat ik leerde. Ik heb het laatste jaar twee dingen geleerd. Het eerste is dat kwetsbaarheid niet hetzelfde is als zwakte. Die mythe is heel erg gevaarlijk. Laat me jullie eerlijk vragen -- en ik waarschuw jullie dat ik als gediplomeerde therapeut oncomfortabel lang kan wachten tot jullie het opgeven -- steek gewoon jullie hand op: hoeveel van jullie denken, eerlijk, dat als jullie aan iets kwetsbaars denken of iets kwetsbaars zeggen: "Help, kwetsbaarheid is zwakte. Dit is zwakte"? Hoevelen van jullie denken dat kwetsbaarheid en zwakte synoniem zijn? De meerderheid. Laat me jullie deze vraag stellen: deze week op TED, hoevelen van jullie hebben, als jullie hier kwetsbaarheid zagen, gedacht dat het pure moed was? Kwetsbaarheid is geen zwakte. Ik definieer kwetsbaarheid als emotioneel risico, blootstelling, onzekerheid. Het is de brandstof van ons dagelijks leven. Ik ben gaan geloven -- ik ben al 12 jaar met dit onderzoek bezig -- dat kwetsbaarheid onze meest accurate meting is van moed -- kwetsbaar zijn, onszelf laten zien, eerlijk zijn. Eén van de rare dingen die gebeurden na de TED-explosie, is dat ik overal gevraagd werd om te spreken -- van scholen en ouderavonden tot Fortune 500-bedrijven. Vele gesprekken verliepen als volgt: "Hallo, Dr. Brown. We zijn dol op uw TEDTalk. We willen u graag als spreker. We zouden het op prijs stellen als u het niet over kwetsbaarheid of schaamte zou hebben." (Gelach) Waar willen jullie dat ik over praat? Drie grote antwoorden. Eerlijk gezegd, dit komt vooral uit de bedrijfssector: innovatie, creativiteit en verandering. Ik zeg het nu officieel: kwetsbaarheid is de geboorteplaats van innovatie, creativiteit en verandering. (Applaus) Creëren is iets maken dat nog niet bestond. Niets is meer kwetsbaar dan dat. Kunnen omgaan met verandering gaat helemaal over kwetsbaarheid. Tweede punt. Naast het feit dat ik eindelijk begreep hoe kwetsbaarheid en moed met elkaar verwant zijn, was dit mijn tweede grote les: we moeten het over schaamte hebben. Ik zal heel eerlijk zijn. Toen ik "kwetsbaarheidsonderzoeker" werd, werd dat de focus, omwille van de TEDTalk -- geen grapje. Ik geef je een voorbeeld. Ongeveer drie maanden geleden was ik in een sportzaak om een duikbril en scheenlappen te kopen en andere dingen die ouders kopen in sportzaken. Vanop 30 meter afstand *** ik dit: "Kwetsbaarheid-TED! Kwetsbaarheid-TED!" (Gelach) Ik ben Texaanse van de vijfde generatie. Ons familiemotto is "Vergrendelen en laden". Ik ben van nature geen kwetsbaarheidsonderzoeker. Ik denk dus: gewoon doorlopen, ze bevindt zich achter mij. (Gelach) Tot ik "Kwetsbaarheid-TED!" ***. Ik draai me om en zeg: "Hallo." Ze staat hier en zegt: "Jij bent die schaamte-onderzoeker die instortte." (Gelach) Op dat punt begonnen ouders hun kinderen dichter naar zich toe te trekken. "Niet kijken." Ik was toen zo uitgeput, dat ik haar aankeek en zei: "Het was verdorie een spiritueel ontwaken." (Gelach) (Applaus) Ze kijkt terug en doet dit: "Weet ik." Ze zei: "We bekeken je TEDTalk in mijn boekenclub. Toen lazen we je boek, en we veranderden onze naam in 'The Breakdown Babes'. Ze zei: "Ons motto is: 'We staan op instorten, een fantastisch gevoel!' " (Gelach) Beeld je eens in wat ik doormaak op een faculteitsvergadering. Dus toen ik Kwetsbaarheid-TED werd, als een actiefiguurtje -- als Ninja Barbie, maar ik ben Kwetsbaarheid-TED -- dacht ik: ik laat dat schaamtegedoe achter me. Ik heb zes jaar aan de studie van schaamte besteed voor ik begon te schrijven en praten over kwetsbaarheid. Ik dacht: godzijdank, want schaamte is een vreselijk onderwerp. Niemand wil erover praten. Het is de beste manier om mensen te doen zwijgen op een vliegtuig. "Wat doe je?" "Ik bestudeer schaamte." "Oh." (Gelach) "En ik heb je in de gaten." (Gelach) Maar bij het overleven, afgelopen jaar, werd ik aan een hoofdregel herinnerd -- geen onderzoeksregel, maar een morele imperatief uit mijn opvoeding: je moet dansen met diegene die je naar het bal bracht. Ik heb niet geleerd over kwetsbaarheid en moed en creativiteit en innovatie door kwetsbaarheid te bestuderen. Ik heb erover geleerd door schaamte te bestuderen. Dus wil ik jullie binnenleiden in het land van de schaamte. Jungiaanse analytici noemen schaamte het moeras van de ziel. En wij gaan er binnenlopen. De bedoeling is niet om er binnen te lopen, een thuis te bouwen en er te wonen. We gaan onze gummilaarzen aantrekken, erdoor stappen en onze weg zoeken. En wel om deze reden. We hebben een zeer overtuigende oproep gehoord om in dit land het debat aan te gaan -- over de hele wereld, denk ik -- over ras. Niet? Dat hebben we gehoord. Niet? Dat debat is niet mogelijk zonder schaamte, want je kan niet praten over ras zonder het over bevoorrechting te hebben. Als mensen over bevoorrechting beginnen, worden ze verlamd door schaamte. We hoorden een briljante oplossing om sterven bij operaties te verhinderen: zorg dat je een checklist hebt. Dat probleem kan je niet oplossen zonder het over schaamte te hebben, want als ze die mensen leren hechten, leren ze hen ook hoe ze hun gevoel van eigenwaarde moeten dichtstikken tot 'oppermachtig'. Oppermachtige mensen hebben geen checklists nodig. Ik moest de naam van deze TED Fellow noteren om er geen potje van te maken. Myshkin Ingawale. Hopelijk zeg ik het goed. (Applaus) Ik zag de TED Fellows op mijn eerste dag hier. Hij stond op en legde uit hoe gemotiveerd hij was om technologie te ontwerpen om op bloedarmoede te testen omdat mensen nodeloos stierven. Hij zei: "Ik zag de nood. Dus weet je wat ik deed? Ik heb het gemaakt." Iedereen barstte in applaus uit, iedereen riep "Yes!" Hij zei: "En het werkte niet. Toen heb ik het nog 32 keer gemaakt, tot het werkte." Weet je wat het grote geheim van TED is? Ik sta te popelen om dit wereldkundig te maken. Dat gaat nu gebeuren. (Gelach) Dit is de conferentie van het falen. Echt waar. (Applaus) Weet je waarom deze plek geweldig is? Omdat maar weinig mensen hier *** zijn om te falen. Voor zover ik heb gezien, heeft er nog niemand op het podium gestaan zonder te falen. Ik heb vreselijk gefaald, al vaak. Ik denk niet dat de wereld dat begrijpt, omwille van de schaamte. Er is een geweldig citaat dat me dit jaar al vaak heeft gered, van Theodore Roosevelt. Vele mensen verwijzen ernaar als het "man in de arena"-citaat. Het gaat zo: "Het is niet de criticus die telt. Het is niet de man die zit aan te wijzen hoe de doener van daden de dingen beter had aangepakt, hoe hij valt en struikelt. De punten gaan naar de man in de arena, wiens gezicht ontsierd is door vuil en bloed en zweet. Als hij in de arena staat, wint hij op zijn best, en verliest hij op zijn slechtst, maar als hij faalt, als hij verliest, doet hij dat met grootse moed. Daar gaat deze conferentie voor mij over. Daar gaat het leven over, over grootse moed, over in de arena staan. Als je de arena inloopt en je hand op de klink hebt, en denkt: "Ik ga naar binnen en ik ga ervoor," dan is schaamte de gremlin die zegt: "Uh, uh. Je bent niet goed genoeg. Je hebt die MBA niet afgemaakt. Je vrouw heeft je verlaten. Ik weet dat je vader niet echt in Luxemburg zat, maar in Sing Sing. Ik weet wat er gebeurde tijdens je jeugd. Ik weet dat je denkt dat je niet knap genoeg bent of slim of getalenteerd of krachtig genoeg. Ik weet dat je pa je nooit aandacht gaf, zelfs niet toen je CFO werd." Dat is schaamte. Als we dat kunnen doen zwijgen en binnenlopen met de woorden: "Ik ga ervoor," dan kijken we omhoog, en de criticus die we zien wijzen en lachen, is 99 procent van de tijd wie? Wijzelf. Schaamte speelt twee bandjes -- "Nooit goed genoeg," en, als je je daar onderuit kan praten, "Wie denk je dat je bent?" Wat je over schaamte moet begrijpen, is dat het geen schuld is. Schaamte focust op het zelf, schuld focust op gedrag. Schaamte is "Ik ben slecht." Schuld is "Ik heb iets slechts gedaan." Hoeveel van jullie zouden, als jullie mij ergens pijn mee hebben gedaan, bereid zijn te zeggen: "Sorry. Ik heb een fout gemaakt?" Hoeveel zouden daartoe bereid zijn? Schuld: "Sorry, ik heb een fout gemaakt." Schaamte: "Sorry, ik ben een fout." Er is een groot verschil tussen schaamte en schuld. Dit moet je weten. Er is een zeer sterke correlatie tussen schaamte en verslaving, depressie, geweld, agressie, pesten, zelfmoord, eetstoornissen. Dit moet je nog veel meer weten. Er is een omgekeerde correlatie tussen deze zaken en schuld. Ons vermogen om iets dat we al dan niet gedaan hebben, af te zetten tegen wie we willen zijn, is geweldig adaptief. Het is onbehaaglijk, maar het is adaptief. Het andere ding dat je moet weten over schaamte, is dat het echt volgens geslacht is georganiseerd. Als schaamte mij overvalt en Chris overvalt, voelt dat hetzelfde. Iedereen hier weet hoe de warme gloed van schaamte voelt. We weten zeker dat de enigen die geen schaamte voelen, mensen zijn zonder vermogen tot verbinding of empathie. Dat betekent: ja, ik voel een zekere schaamte; nee, ik ben een sociopaat. Ik zou kiezen voor: "ja, ik voel een beetje schaamte." Schaamte voelt hetzelfde voor mannen en vrouwen, maar het is per geslacht georganiseerd. Voor vrouwen is het beste voorbeeld dat ik kan geven Enjoli, het reclamefilmpje: "Ik kan de was aan de lijn hangen, de boterhammen smeren, de kusjes geven en op het werk zijn om vijf voor negen. Ik kan het spek mee naar huis nemen, het bakken in de pan en je nooit doen vergeten wat je bent: een man." Voor vrouwen draait schaamte om alles doen, het perfect doen en zorgen dat ze je nooit zien zweten. Ik weet niet hoeveel parfum die advertentie heeft doen verkopen, maar ik geef je op een briefje dat het veel antidepressiva en angstremmers deed verkopen. (Gelach) Schaamte is voor vrouwen een web van onhaalbare, conflicterende, concurrerende verwachtingen over wie we moeten zijn. Het is een dwangbuis. Voor mannen is schaamte geen hoop concurrerende, conflicterende verwachtingen. Schaamte is één ding: zorg ervoor dat je niet overkomt als wat? Zwak. De eerste vier jaren van mijn studie heb ik geen mannen geïnterviewd. Tot een man me aankeek na een signeersessie en zei: "Ik vind het prima wat je vertelt over schaamte. Ik vraag me af waarom je het niet over mannen hebt." Ik zei: "Ik bestudeer geen mannen." Hij zei: "Dat is comfortabel." (Gelach) Ik zei: "Waarom?" Hij zei: "Je zegt dat we naar buiten moeten komen, ons verhaal vertellen, kwetsbaar zijn. Maar zie je die boeken die je getekend hebt voor mijn vrouw en mijn drie dochters?" Ik zei: "Ja." "Ze zien me nog liever sterven op mijn witte paard dan dat ze me zien vallen. Als wij naar buiten komen en kwetsbaar zijn, krijgen we een pak slaag. En kom me niet vertellen dat het de mannen en de coaches en de papa's zijn, want de vrouwen in mijn leven pakken me harder aan dan wie ook." Dus begon ik mannen te interviewen en begon ik vragen te stellen. Dit is wat ik leerde: toon me een vrouw die een gesprek met een man kan hebben, in ware kwetsbaarheid en vrees, en ik toon je een vrouw die een ongelooflijke klus heeft geklaard. Toon me een man die een gesprek kan hebben met een vrouw die het gewoon gehàd heeft, die het niet meer kan bolwerken, en wiens eerste reactie niet is: "Ik heb de vaatwasmachine leeggemaakt!" maar die echt luistert -- want meer hebben we niet nodig -- en ik toon je een man die hard heeft gewerkt. Schaamte is een epidemie in onze cultuur. Om er onderuit te komen, om onze weg terug te vinden naar elkaar, moeten we begrijpen hoe het ons raakt en hoe het beïnvloedt welke opvoeding we geven, hoe we werken, hoe we elkaar bekijken. Heel snel, onderzoek van Mahalik aan Boston College. Hij vroeg: wat moeten vrouwen doen om aan vrouwelijke normen te voldoen? De meest geciteerde antwoorden in dit land: aardig, dun, bescheiden, en gebruik alle mogelijke middelen voor je uiterlijk. Toen hij de vraag stelde over mannen, wat moeten mannen in dit land doen om te voldoen aan mannelijke normen, waren de antwoorden: houd je emoties altijd onder controle, werk komt op de eerste plaats, streef status na en geweld. Als we onze weg naar elkaar willen terugvinden, moeten we empathie begrijpen en kennen, want empathie is het tegengif voor schaamte. Als je schaamte in een petrischaaltje legt, dan heeft het drie dingen nodig om exponentieel te groeien: verborgenheid, stilte en beoordeling. Als je dezelfde hoeveelheid schaamte onder empathie bedelft, kan ze niet overleven. De twee krachtigste woorden als we het moeilijk hebben: ik ook. Dit is dus mijn slotgedachte voor jullie. Als we onze weg naar elkaar terug willen vinden, dan is kwetsbaarheid het pad. Ik weet dat het verleidelijk is om buiten de arena te staan, want dat heb ik mijn hele leven gedaan. Ik denk bij mezelf: ik ga naar binnen en ik laat ze een poepje ruiken als niemand mij wat kan maken en als ik perfect ben. Dat is verleidelijk. Maar de waarheid is dat dat nooit gebeurt. Zelfs als je zo perfect zou worden als jij kan, en je maximale onaantastbaarheid had bereikt, als je de arena binnengaat, is dat niet wat wij willen zien. Wij willen dat je binnengaat. We willen daar zijn met jou, tegenover jou. We willen dat wijzelf, de mensen om wie we geven en de mensen met wie we werken grootse moed tonen. Allemaal zeer hartelijk dank. Ik stel het erg op prijs. (Applaus)