Tip:
Highlight text to annotate it
X
We kijken de hele dag hoe laat het is.
Maar heb je ooit afgevraagd waar tijdmeting vandaan komt?
Waarom maakt het uit hoe laat het is?
Wie stelde de klok vast
en waarom zijn er zo veel verschillende tijdzones?
De eerste vorm van tijdmeting was de zonnewijzer.
De oudste teruggevonden zonnewijzers
zijn obelisken van bijna 5000 jaar geleden.
Zonnewijzers geven de tijd aan door hun schaduw
op een oppervlak.
De stang in het midden die de schaduw afwerpt, heet een gnomon.
Een goede zonnewijzer geeft de tijd zeer nauwkeurig aan.
Zonnewijzers werden tot voort kort gebruikt
om de tijd op klokken te controleren.
Maar zonnewijzers hebben ook hun beperkingen.
Uiteraard is het noodzakelijk dat de zon schijnt,
dus ze werken 's nachts niet.
In de loop der jaren zijn allerlei manieren van tijdmeting gebruikt:
kaarsen en wierookstokjes die branden op een voorspelbare snelheid
werden gebruikt, net als de zandloper.
Zandlopers zijn instrumenten waarin fijn zand stroomt
door een klein gaatje op een constante snelheid
en geeft een vooraf bepaald verloop van een zekere tijdsperiode.
De oorsprong van de zandloper is onduidelijk,
hoewel het vanaf de 14e eeuw algemeen werd gebruikt,
vooral aan boord van schepen.
Het deinen van het schip had geen invloed op de zandloper,
anders dan andere instrumenten van tijdmeting.
De mechanische klok werd in de 13e eeuw uitgevonden
wat een grote verandering voor de tijdmeting betekende.
Deze moderne klok vertrouwde op het zwaaien van een slinger
of het trillen van kwartskristal, wat veel nauwkeuriger was
dan zand of kaarsen.
Vandaag de dag is de basis voor wetenschappelijke tijd
een doorgaand tellen van seconden
wereldwijd gemeten met atoomklokken,
ofwel de internationale atoomtijd.
Waarom maakt het uit dat we de tijd bijhouden?
Nou, tijd regelt ons dagelijks leven
wat een goede communicatie mogelijk maakt
met de hele wereld.
Zonder tijdmeting zou landbouw veel moeilijker zijn,
sociale verhoudingen, communicatie en handel.
Neem bijvoorbeeld de Amerikaanse spoorwegen.
Halverwege de 19e eeuw gebruikte elke vervoerder zijn eigen standaardtijd
meestal de plaatselijke tijd van zijn hoofdkwartier,
en het schema van de treinen werd weergegeven in de eigen tijd.
Sommige grote spoorwegkruisingen
die werden bediend door verschillende spoorwegen
hadden een klok voor elke vervoerder, met elk een andere tijd.
De afstand tussen New York en Boston is ongeveer twee graden, of acht minuten,
wat het verschil kan zijn tussen het halen of het missen van je overstap.
Als het verschil tussen New York en Boston
acht minuten is, stel je het verschil voor
tussen Boston en Australiƫ.
Het gebruik van tijdzones strijkt deze verschillen glad
en maakt communicatie een stuk makkelijker.
Een tijdzone is een gebied op aarde
dat een eenduidige standaardtijd heeft.
Er zijn 40 tijdzones op land.
Omdat de vroegste en laatste tijdzones
26 uur uit elkaar liggen,
bestaat elke kalenderdag 50 uur lang, ergens op de wereld.
Dus de volgende keer dat iemand vraagt:
"Hoe laat is het?"
is je antwoord misschien een stuk ingewikkelder dan vroeger.