Tip:
Highlight text to annotate it
X
Iedereen houdt van vuurwerk --
het licht, de kleuren,
en natuurlijk de harde knal.
Maar de geschiedenis van vuurwerk
is niet alleen rozengeur en maneschijn.
Ver voor de prachtige vuurwerkshows
vonden scheikundigen in China de stof uit
die er voor zorgt dat vuurwerk omhoog schiet.
Die stof noemen we tegenwoordig buskruit.
Het verhaal begint in het oude China,
in het midden van de 9e eeuw.
Sommige van de eerste Chinese alchemisten
probeerden een onsterfelijkheidsdrank te maken.
Wat ze echter maakten, was een licht ontvlambaar poeder
dat vele van hun huizen plat brandde.
Ze hadden vlug door dat dit zwarte poeder,
dat ze vuurmedicijn noemden,
precies het tegenovergestelde van onsterfelijkheid veroorzaakte.
In de begindagen
hadden de Chinezen nog niet door
hoe je het poeder kon laten exploderen.
Het was gewoon licht ontvlambaar
en hun legers gebruikten het om brandende pijlen te maken
en zelfs een vlammenwerper.
Toen ze de juiste verhoudingen
hadden uitgevogeld om een explosie te maken,
begonnen ze het poeder steeds meer te gebruiken.
Ze maakten vuurwerk om slechte geesten te verjagen
en bommen om zich te verdedigen tegen aanvallers uit Mongolië.
Het waren waarschijnlijk de Mongoliërs
die het buskruit over de hele wereld verspreidden.
Nadat ze Chinese aanvallen hadden ondergaan,
leerden ze hoe ze het poeder moesten maken
en namen het mee op hun veroveringstochten door Perzië en India.
Willem van Rubroeck,
een Europese afgezant bij de Mongoliërs,
nam het buskruit waarschijnlijk rond 1254
mee terug naar Europa.
Vervolgens maakten ingenieurs en militaire uitvinders
allerlei verwoestende wapens.
Van bommen tot vuurwapens tot kanonnen.
Buskruit beïnvloedde de wereld op een vreselijke manier.
Terwijl het zo'n prachtige vertoning kan zijn in de lucht.
Dus, hoe zorgt buskruit er voor
dat vuurwerk de lucht in schiet?
Misschien zag je wel eens oude westerns of tekenfilms
waarin een spoor van buskruit wordt aangestoken.
Dat leidt naar een grote en overduidelijk explosieve ton.
Als het vuur bij de ton komt, volgt er een grote knal.
Maar waarom ontploft het spoor zelf niet?
Dit komt doordat bij het branden energie en gassen vrijkomen.
Rond het spoor kan dit gemakkelijk in de omliggende lucht verspreid worden.
Maar als het buskruit in de ton gevangen zit,
kunnen de energie en gassen niet weg
en bouwen ze zich op totdat --
KNAL!
Vuurpijlen hebben één opening aan de onderkant
om de kracht van de explosie goed te richten.
De lont laat het buskruit ontbranden
en de energie neemt de makkelijkste weg naar buiten,
waardoor de vuurpijl de lucht in schiet.
De vlam komt dan aan bij de kop van de vuurpijl.
Dan krijg je hetzelfde effect hoog boven ons hoofd.
De Chinese alchemisten hebben nooit de onsterfelijkheid ontrafeld,
maar ze vonden wel iets dat grote invloed had op onze beschaving,
de oorzaak van vele tragische momenten in de geschiedenis van de mens,
maar ook bron van hoop als we feest vieren
met prachtige lichten tegen een donkere hemel.