Tip:
Highlight text to annotate it
X
Aan het begin van WOI hadden de Britten de grootste marine.
Dit gebruikten ze onmiddellijk in hun voordeel.
Je herinnert je misschien van de vorige video's dat Groot-Brittannië de oorlog heeft verklaard aan Duitsland
vanwege de Duitse invasie in België begin augustus 1914.
De Britten verklaarden in november 1914 dat de hele Noordzee nu een oorlogszone was.
De boodschap hierbij is dat elk schip daar op eigen risico vaart, waarbij het mogelijk vernietigd wordt.
De schepen mochten vooral geen smokkelwaar vervoeren.
Voedsel werd echter beschouwd als smokkelwaar.
Zo begon de blokkade van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
Dit is dus de blokkade van de Centrale Mogendheden.
Dit had grote gevolgen voor de oorlog:
de Centralen moesten gedurende heel de oorlog voedsel rantsoeneren, vooral de Duitsers en Oostenrijk-Hongaren.
Het gaat over 1000 calorieën per dag.
Je kunt het aantal calorieën in je Big Mac bekijken om te bedenken hoe weinig voedsel dat was.
Er zijn vele inschattingen van wat dat heeft veroorzaakt.
Het was natuurlijk zeer moeilijk voor de Centralen om munitie e.d. te verkrijgen,
maar het was ook heel moeilijk voor hen om voedsel te verkrijgen.
Er zijn schattingen die stellen dat deze rantsoenering tot ondervoeding en zelfs tot verhongering heeft geleid.
Er wordt geschat dat dit tot meer dan 400.000 burgerdoden kan hebben geleid bij de Centralen - ofwel rechtstreeks of onrechtstreeks, door ondervoeding of verhongering.
Dit was dus een zware tactiek die werd toegepast.
De Duitsers hadden niet zo'n sterke marine.
Het grootste deel van hun marine lag in feite vooral voor de Duitse kust.
Ze wilden ook de (Britse) handel verstoren.
De Duitsers wisten dat Britse Eilanden bestonden uit eilanden, waardoor ze dus afhangen van handel voor voedsel en bevoorrading.
In februari 1915 verklaren de Duitsers de zeeën rond de Britse Eilanden tot oorlogszone.
Omdat hun oppervlaktevloot hier was geconcentreerd, konden ze de oorlogszone - die handel met de Britse Eilanden moest ontmoedigen - enkel afdwingen m.b.v. duikboten.
WOI is de eerste keer waarbij oorlogvoering met duikboten een belangrijke factor wordt.
Het gaat over zeer primitieve onderzeeërs.
Het zijn vaartuigen die onder waten konden gaan en torpedo's konden afvuren naar boten.
Met dit als achtergrond gaan we nu naar mei 1915.
Toen was er het passagiersschip R.M.S. Lusitania. R.M.S. betekent Royal Mail Ship (Koninklijk Postschip), omdat het post aan boord had.
Het is een groot schip. Het lijkt op de 'Titanic' uit de gelijknamige film.
Het vaarde van New York naar Liverpool in Engeland.
Het was ogenschijnlijk een passagiersschip, maar het had ook goederen aan boord.
De Duitsers dachten dat ze het konden kelderen, omdat er munitie aan boord kon zijn en omdat het een Brits schip is.
Er was een advertentie in New York voor de Lusitania, die ging vertrekken op 1 mei 1915,
waarin de Duitse ambassade een waarschuwing had geplaatst. Het is lezenswaardig.
Er stond in: "BERICHT! Reizigers die aan boord willen gaan voor de Atlantische reis worden eraan herinnerd..."
"... dat Duitsland en Groot-Britannië met hun respectievelijke bondgenoten in staat van oorlog verkeren."...
... "Dat de oorlogszone het water omvat rondom de Britse Eilanden."...
..."Dat overeenkomstig de formele aankondiging van de Duitse Keizerlijk regering..."
"...vaartuigen die varen onder de Britse vlag of die van haar bondgenoten een doelwit kunnen worden in die wateren..."
"...en dat reizigers die in de oorlogszone reizen op Britse schepen of die van haar bondgenoten dit doen op eigen risico."
Dit komt van de Duitse Keizerlijke ambassade. Het dateert van april 1915.
Dit is dus de achtergrond.
De Lusitania vaart uit op 1 mei 1915.
Op 7 mei heeft ze bijna haar bestemming bereikt, Liverpool.
Het ligt 10 à 15 mijl van de Ierse kust, waar het een Duitse U-boot (onderzeeër) tegenkomt.
Dit is een Duitse U-boot.
En die Duitse U-boot vuurt een torpedo af naar de Lusitania.
De torpedo raakt het schip en kort daarna is er een enorme ontploffing.
Deze explosie is één van de vraagstukken van de geschiedenis.
Het schip zinkt waarbij de meeste passagiers omkomen.
Er waren in totaal 1.959 mensen aan boord (passagiers en bemanning). Daarvan stierven er 1.195.
Er waren nog andere schepen die werden gekelderd door Duitse U-boten,
maar wat dit bekend maakte - vanuit Amerikaans perspectief - was het feit dat er 128 Amerikanen omkwamen.
Je kan je voorstellen dat dit veel mensen zorgen baarde aan Amerikaanse kant.
Ze vroegen zich af waarom dit is gebeurd. Het ging over Amerikaanse burgers.
Het leidde tot een zware berisping door Woodrow Wilson.
Nog een beetje context:
van zodra de oorlog uitbrak - die nog geen jaar bezig was toen de Lusitania werd gekelderd - wilde Amerika neutraal blijven.
Ze wilden zich niet mengen in dit Europees conflict.
Dat gezegd zijnde voerden de Amerikanen onevenredig veel handel met de Geallieerden (en dus niet met de Centrale Mogendheden).
Ze leverenden voorraden en ze gaven geldelijke steun (leningen) aan de Geallieerden, dit onevenredig veel in vergelijking met de Centralen.
Ondanks de formele neutraliteit was er impliciet contact met de Geallieerden.
Woodrow Wilson wilt Amerika nog steeds neutraal houden op dat moment.
Het is dan mei 1915.
Daarom stuurt hij enkel een sterke waarschuwing naar het Duitse Rijk.
Daarin staat: "Je moet je verontschuldigen. Je moet ervoor zorgen dat zulke dingen niet meer kunnen gebeuren in de toekomst."
Duitsland geeft hieraan toe.
In mei werd de Lusitinia tot zinken gebracht.
In september gaat Duitsland ermee akkoord om geen passagiersschepen aan te vallen.
Ondanks de getorpedeerde Lusitania - dat vooral in Amerikaanse geschiedenislessen vaak als oorzaak wordt aangehaald voor de Amerikaanse deelname aan WOI -
bleef Amerika neutraal doorheen deze gehele periode.
Amerika nam pas deel aan de oorlog in april 1917.
De Lusitania was dus gewoon één van de vele dingen die zijn gebeurd tijdens de oorlog.
Laten we vooruit springen naar de presidentsverkiezingen van 1916, toen Wilson was herkozen.
Hij won omdat hij beloofde Amerika buiten de oorlog te houden.
Het tot zinken brengen van de Lusitania was een belangrijke gebeurtenis.
Men zou kunnen stellen dat de Duitsers hun duikbootoorlog verminderde zodanig dat Amerika zich niet bij de Geallieerden zou aansluiten.
Zoals we zullen zien wordt de Duitse duikbootoorlog heviger in 1917.
Dit was een van de oorzaken waarom Amerika - naar eigen zeggen - meedeed met WOI.
Dat gezegd zijnde moeten we rekening houden met de context.
Als we naar de geschiedenis kijken lijkt het vaak allemaal pasklaar en duidelijk.
Ik heb hier enkele citaten van William Jennings Bryan, de minister van Buitenlandse Zaken onder Woodrow Wilson.
Enkele daarvan zijn opmerkelijk.
De eerste is van september 1914.
Dit is voor het incident met de Lusitania, maar de oorlog was al uitgebroken in Europa.
Hij had een boodschap voor Woodrow Wilson waarin hij pleitte om niet mee te doen met de oorlog.
Hij pleitte ook voor bemiddeling om de oorlog proberen te beëindigen i.p.v. ze gewoon te laten doorgaan.
Hij schreef aan Wilson: "Het is onwaarschijnlijk dat één van beide zijden een volledige overwinning zal behalen..."
"...waardoor voorwaarden kunnen worden opgelegd."...
"Als één van beide zijden toch zou winnen..." - dit is een akelige voorafschaduwing
"...dan is zo'n overwinning waarschijnlijk slechts de voorbereiding voor een nieuwe oorlog."...
"...Het lijkt beter om een rationelere basis te vinden voor vrede."
De andere citaten hebben te maken met de Lusitania.
William Jennings Bryan schreef: "Schepen die smokkelwaar vervoeren zouden geen passagiers aan boord mogen hebben."...
..."Het is alsof men vrouwen en kinderen voor een leger zou zetten."
Dit is één van de grote vragen van de geschiedenis.
Het was bekend dat de Lusitania lichte munitie aan boord had.
De Duitsers beweerden dat er in werkelijkheid zware munitie aan boord was.
De tweede ontploffing lijkt dit te bevestigen.
Het is redelijk obscuur.
De Lusitania beweerde dat er veel bederfelijke waren aan boord waren, ondanks dat ze niet in een gekoeld compartiment waren opgeslagen.
Het is aannemelijk dat er in feite zware munitie aan boord was.
De tweede explosie lijkt dit te bevestigen.
Zelfs na WOI probeerde de Britse marine verschillende keren om het wrak van de Lusitania te vernietigen.
Sommigen zeggen dat ze zo misschien bewijsmateriaal wilden vernietigen,
nl. dat er meer munitie aan boord was dan ze wilden toegeven, waardoor het schip een geldiger doelwit was voor de Duitsers dan werd toegegeven.
Hoe dan ook is het een zeer interessant incident.
Het is niet rechtstreeks verbonden met de Amerikaanse inmenging in WOI,
maar het is slechts één van vele gebeurtenissen.
En het idee van de blokkades en de Duitse inzet van U-boten tegen burgers waren redenen voor herhaalde bezorgdheid voor de Amerikanen.