Tip:
Highlight text to annotate it
X
Welkom bij The HB Channel. Mijn naam is Hans Beekhuyzen
en dit keer kijken we naar een goedkope audiostreamer
op basis van de nieuwe Raspberry Pi 2B en de gratis RuneAudio software.
Ik hou me sinds 2013 wat bezig met creditcard computers voor het streamen van muziek
en besprak de Raspberry Pi type B in combinatie met Raspyfi software in dat zelfde jaar.
Dat werkte OK maar niet briljant en zeker niet betrouwbaar.
De single core Raspberry Pi kon het afspelen van audio nét aan, hetgeen betekent
dat er maar iets hoeft tegen te zitten en hij gaat stotteren.
Toch bleven er enthousiaste recensies op het web verschijnen.
Het probleem met de meeste van die recensies is dat het moeilijk is te bepalen of de recensent
een ervaren audiofiele luisteraar is of slechts een computernerd die al blij is
als het geluid uit zijn PC spelertjes min of meer herkenbaar is.
Mijn opdracht - mocht ik hem accepteren - is te ontdekken of de nieuwe Raspberry Pi en RuneAudio
in staat is muziek op audiofiel niveau weer te geven. Aanvankelijk bleek dat echt een onmogelijke missie.
De makers van Volumio en RuneAudio beloofden een probleemloze installatie en dito gebruik.
In veel gevallen zal dat ook best het geval zijn maar zodra er problemen zijn
wordt je door fora gedwongen een 'command line cowboy' te worden.
Geen grafische interface maar een terminal waar je cryptische instructies moet invoeren.
Nu was ik best handig met prompt-instructies op de Commodore 64, in CP/M en MS-DOS, maar niet in Linux.
Mij meest gebruikte computers zijn Mac’s, hetgeen stiekem Unix computers zijn,
maar ik heb nooit Unix instructies hoeven leren
omdat alles via de grafische interface in te stellen is.
Maar terug naar de Raspberry Pi.
Er is veel veranderd in twee jaar: de Raspyfi team splitste zich in Volumio en RuneAudio
en beiden gingen meer creditcard formaat computers ondersteunen:
Beaglebone Black, Cubox, Udoo, Cubietruck en natuurlijk de Raspberry Pi.
Recentelijk introduceerde de Raspberry Pi Organisatie een quad coreRaspberry Pi
die op 900 MHz in plaats van 600 MHz loopt.
Het werkgeheugen werd van 256 of 512 MB vergroot naar 1 GB.
Het meest verrassende is dat de prijs hetzelfde bleef:
€ 35 voor het computer board, een stuk lager dan andere creditcard computers.
Voor zo’n € 30 meer heb je een werkende set inclusief Micro-SD kaart,
een kunststof behuizing en een 2A voeding.
Ik ving aan met Volumio en Rune Audio en installeerden ze op twee creditcard-computers:
de nieuwe Raspberry Pi 2 Model B en de € 99 kostende Udoo Quad.
Maar de software-ontwikkeling voor de Udoo liep zover achter dat ik me heb geconcentreerd op de Raspberry Pi.
Ik besloot ook te kiezen voor RuneAudio, versie 0.3 Beta,
aangezien die verder is ontwikkeld, betere en meer instellingen biedt en een veelzijdiger catalogus heeft.
het installeren van RuneAudio op een MicroSD kaart met behulp van een Windows computer
is een kwestie van het volgen van de instructies op RuneAudio.com.
Mac gebruikers kunnen beter ApplePi-Baker downloaden en de instructies voor Windows volgen,
waarbij ApplePi-Baker in plaats van Win32diskwriter gebruikt kan worden.
Het is echt simpel, zolang je niet digifoob bent lukt het wel.
Die micro SD kaart stop je vervolgens in de Raspberry Pi, sluit de netwerkkabel en de d/a-converter aan
plug de voeding in en je kunt van start. Mocht je een USB drive willen gebruiken voor de muziek, dan sluit je die ook aan.
Vervolgens kun je de Raspberry Pi uit het zicht leggen
want de bediening gaat volledig via een andere computer, tablet en/of smartphone.
Gewoon de internet browser openen en runeaudio.local intikken in de adresbar.
Als alles goed is gegaan, verschijnt de RuneAudio user interface.
Het eerste dat je nu moet doen is de weergaveopties instellen.
Open in het menu de optie MPD en kies de juiste d/a-converter.
Raspberry Pi Analogue Out klinkt drastisch slecht, maar kan wel gebruikt worden om te zien of een en ander werkt.
De HDMI uitgang is een prima optie als je een AV-receiver hebt.
Wanneer je een USB d/a-converter hebt aangesloten, staat die waarschijnlijk al geselecteerd.
De overige opties op deze pagina zijn goed beschreven onder de keuzes.
Bij twijfel gewoon niets veranderen aan die instelling(en).
Vervolgens moet je RuneAudio laten weten waar de muziek te vinden is.
Als je alleen een USB drive gebruikt, dan heeft RuneAudio die al gevonden netwerk staat,
maar als de muziek op een gedeelde schijf in het dan moet je het netwerkadres opgeven.
Ga hiervoor naar Sources in het Menu en klik op ‘Add New Mount.
Bij Source Name vul je een naam in die voor jou handig is, bijvoorbeeld Computer op Zolder.
Het fileshare protocol hangt af van het type computer:
voor Windows en sommige NASsen gebruik je SMB/CIFS terwijl andere NASsen NSF gebruiken.
Shares op een Mac zijn op dit moment - juni 2015 - een beetje een probleem.
Het kostte me een hoop tijd om uit te vinden dat sins OS X 10.9 een netwerkproces wordt gebruikt
met de naam Discoveryd maar het is nooit gelukt dat goed te laten werken.
Er zijn nu berichten dat Apple in 10.10.4 weer terug is bij mDNSResponder dat ook vóór 10.9 werd gebruikt.
Aangezien RuneAudio wel werkte met mijn oude Core Duo Mac Min met OS X 10.6.8,
verwacht ik dat het probleem in het najaar 2015 is opgelost als 10.10.4 uitkomt.
Laat je niet in de war brengen door de SMB/CIFS (OS X Shares) optie.
Daardoor wordt het probleem niet opgelost.
Terug naar de installatie. het volgende dat je moet doen is het IP adres en de naam van de share invullen.
Je moet RuneAudio ook vertellen of een gast-account wordt geaccepteerd door de computer of NAS.
Als dat niet het geval is, moet je gebruikersnaam en wachtwoord om in te loggen opgeven.
Laat de geavanceerde opties links liggen en klik 'save mount'.
Als alles goed is gegaan, zie je het gedeelde volume met daarvoor een groen vinkje.
Linksonder in het scherm zie je pijltjes ronddraaien
en het woord Updating dat aangeeft dat de muziek wordt geïndexeerd.
Afhankelijk van de grootte van jouw muziekcollectie kan dit best even duren.
Daarna kun je van muziek gaan genieten.
Je kiest muziek in de Library tab waar je de keus hebt uit verschillende diensten.
Voor sommigen - zoals Spotify - heb je een abonnement nodig.
Je kunt ook direct op het gedeelde volume door mappen bladeren
of in een lijst van albums, genres of artiesten kiezen.
Overal en altijd kun je muziek toevoegen aan de afspeellijst
alle tracks per album of per track.
Je kunt ook de afspeellijst vervangen door de nieuwe keuze.
Als je een USB d/a-converter wilt gebruiken in combinatie met Linux,
dan moet die compatibel zijn met USB Audio Profile 1 of 2.
Je kunt eenvoudig uitvinden of een converter hieraan voldoet
door na te gaan of er een speciale driver nodig is voor gebruik met een Mac.
Als dat niet het geval is, dan is er een gerede kans dat die ook met Linux spelers werkt.
Ik heb de RuneAudio/Raspberry Pi 2 combinatie via USB gebruikt met Musical Fidelity V90-DAC, Meridian Explorer 2,
Nuforce µDAC3, AudioQuest DragonFly v1.2 en Chord Hugo.
Aangezien ik de hoogst haalbare kwaliteit wilde bereiken
heb ik de luistertesten gedaan met Set 1 en de Chord Hugo.
Het midden en het hoog klonk open en het stereobeeld was redelijk, maar het diepe laag ontbrak volledig
om plaats te maken voor een boemerig mid-laag.
Het was niet rampzalig, maar ook niet bepaald indrukwekkend.
Bij het spelen van 24 bit 192 kHz tracks viel ook frequent het geluid weg.
Hetzelfde gebeurde natuurlijk bij het spelen van DSD bestanden
omdat die een 176,4 kHz PCM stream als transportmiddel gebruiken.
Het spelen van 96 kHz en lager ging wel goed.
Al met al wellicht goed genoeg voor mijn eenvoudige Set 3 wanneer ik me beperk tot 96 kHz bestanden.
Verder onderzoek bracht een zwak punt van alle genetwerkte Raspberry Pi's naar voren:
de netwerkfunctionaliteit loopt over een enkele USB controller.
Aangezien dat een USB2 controller is, kan die theoretisch maximaal 480 Mbit/s verwerken.
In de praktijk is dat beperkt tot ongeveer 400 Mbit/s.
De Raspberry Pi’s netwerkpoort is zelfs beperkt tot 100 Mbit/s.
In de praktijk komt dat neer op 60 Mbit/s effectief.
192 kHz 24 bit heeft een datasnelheid van 9,2 Mbit/s dus dat lijkt geen probleem te zijn.
Maar zowel ethernet als asynchrone USB
werken niet met constante datastromen maar met met blokken data (‘bursts’)
die met veel hogere snelheid worden verzonden. Netwerken kennen ook ‘collisions’,
als er ook andere activiteit is op het netwerk.
Computers wachten niet op hun beurt maar zenden datapakketjes wanneer het hun uitkomt.
Als er andere conflicterende data bursts zijn, dan komt de data van die computer
niet aan bij de geadresseerde computer en ontvangt de zendende computer geen bevestiging van ontvangst.
Die stuurt dan hetzelfde pakketje data opnieuw,
net zolang tot het gelukt is. Dat gaat en koste van de bandbreedte.
Aangezien de Raspberry Pi's netwerkcontroller over de USB controller werkt,
bestaat er ook de kans dat ook daar binnenkomende datapakketjes gemist worden.
Diezelfde controller moet ook de bits naar de d/a-converter afwerken
terwijl hij geen twee dingen tegelijk kan doen.
Hetgeen overigens bewijst dat deze controllers mannelijk zijn.
Hoe dan ook, we moeten iets slims verzinnen om de Raspberry Pi bevredigend te laten werken.
Er zijn veel dingen aangaande streaming muziek die niet in testen worden behandeld.
Wat is de beste manier om de metadata in te voeren?
Wat doet nu precies die compilatievlag?
Moet ik een computer gebruiken of speler of is een geïntegreerde speler van een hifi merk beter?
Wat voor soort speler zijn er eigenlijk? Wat is het verschil tussen DLNA en Plug en Play AV?
De afgelopen tien jaar heb ik dit soort zaken en nog veel meer uitgezocht, echt trial and error werk.
en schreef de oplossingen en uitleg op in een eBook.
Als je ook de trail en error route wilt gaan, zoals ik, dan zou ik dat zeker doen.
Het kan enorm veel plezier geven voor de avontuurlijken met geld.
Maar als je daar geen zin in hebt, investeer dan een heftige 7 euro in mijn eBook
File based audio AKA streaming audio en leer alles over muziek-streaming op de makkelijke manier.
Een link vind je hier, aan het einde van deze video en op theHBproject.com.
Terug naar RuneAudio.
De Raspberry Pi heeft een 30 pins expansieconnector
waarop onder andere digitale audio signalen te vinden zijn:
SPDIF en I²S. SPDIF zo direct uit de computer is sterk vervuild met jitter
en aangezien mijn d/a-converters geen I²S ingang hebben, was dat ook geen optie.
Daar komt HifiBerry om de hoek kijken, een Zwitsers bedrijf
dat een aantal audio boards voor de Raspberry Pi maakt.
Er is een d/a-converter en eentje met d/a-conversie én een twee keer 25 watt klasse D versterker.
Nu houd ik computers en analoge audio het liefst ver uit elkaar, dus waren deze boards geen oplossing.
Met prijzen van € 35 en € 60 zijn ze waarschijnlijk ook op een andere markt gericht.
Het derde product, de HifiBerry Digi+, was wellicht wel waar ik naar zocht.
Het is een Raspberry Pi HAT board,
wat betekent dat de Raspberry Pi de aanwezigheid van het bord zal detecteren.
zodat het OS de juiste driver kan laden.
Het gebruik het I²S van de Raspberry Pi en zet het, geholpen door een eigen klokoscillator om in SPDIF.
De versie die ik kocht had zelfs een transformator in het SPDIF pad zodat de uitgang galvanisch gescheiden is
van de Raspberry Pi. Deze versie kost € 35, evenveel als de versie met de d/a-converter!
Het board op de Raspberry Pi monteren is zo simpel als
vier nylon afstandsbusjes op de print schroeven,
dan steek je de Digi+ in de connector om
vervolgens met vier nylon moertjes op de afstandsbusjes te fixeren.
Dan moet er nog een kleine wijziging worden aangebracht aan RuneAudio.
Omdat RuneAudio ontworpen is om zo slank mogelijk te zijn, is de detectie van ongebruikte componenten uitgeschakeld.
Daarom wordt het Digi+ board niet herkend tenzij
er een kleine wijziging wordt aangebracht in een configuratiebestandje
dat in die root directory van de micro-SD kaart staat.
Gewoon de kaart uit de Raspberry Pi halen en in de computer stoppen,
dat bestandje openen met een eenvoudige teksteditor zoals Wordpad in Windows of Teksteditor op de Mac,
dan de regels zoeken met de I²S vermelding, het hekje voor die regel wissen en het bestand weer opslaan.
Dat is alles. Volledige instructies staan op de HifiBerry site,
Zowel tulp als Toslink aansluitingen zijn beschikbaar. Normaal heeft de optische Toslink uitgang
het nadeel van een beperkte bandbreedte maar het voordeel van galvanische scheiding
In dit geval biedt de tulpuitgang niet alleen meer bandbreedte maar
ook galvanische scheiding.
Dus gebruikte ik deze om de Chord Hugo aan te sluiten.
Dezelfde stereo set, dezelfde d/a-converter maar een totaal ander geluid.
Nu ging het laag erg diep terwijl het middenlaag niet modderig was,
en het stereobeeld was prachtig ruimtelijk en toch precies.
Alleen S-klanken waren niet helemaal onder controle.
De standaardtest hiervoor is Famous Blue Raincoat, de originele uitgave, van Jennifer Warnes.
Die veroorzaakte heftige S-klanken. Aangezien de totaalklank voor pak ‘m beet 90% in orde was,
ging ik op zoek naar wat er nog te tunen viel in RuneAudio.
In RuneOS kernel setting in het Settings menu kan gekozen worden met de optie Sound Signature.
Er zijn acht opties en na het beluisteren van alle opties vond ik ACX de beste instelling.
Het veranderde niets aan de totaalklank maar gaf wel betere controle over de S-klanken.
Toen viel me de tekst op de korte digitale interlink op: RG 62EA
Dat is een 92 ohm coaxkabel met BNC connectoren die ik al 20 jaar gebruik.
Ik heb er nooit problemen mee gehad
maar scherpe S-klanken komen voor als je een verkeerde digitale interlink gebruikt.
Dus pakte ik een professionele RG59 video kabel van 75 ohm
en meteen was 95% van het S-klankprobleem weg!
Kennelijk is de uitgangstransformator gevoeliger voor kabels dan een elektronische uitgang.
Ik heb een dag lang muziek gedraaid, te beginnen met de fantastische Marin Marais opnamen van Jordi Savall
die ik van SACD (AliaVox)geript heb.
Daarna draaide ik de fantastische SACD Storyteller van Donovan,
wederom geript naar sf, gevolgd door een aantal 24/192 HDTracks albums.
Ik was ervan overtuigd dat ik het stotterprobleem had opgelost toen plotseling het stotterprobleem terug was.
Ik snap nog steeds niet waarom en het verdween ook weer op dezelfde manier: plotseling en onverklaarbaar.
Ik heb in precies dezelfde setting een week lang de Bluesound Node gespeeld zonder problemen.
Ik heb zelfs Tidal dagenlang gespeeld met maar één hick-up.
Dat zijn natuurlijk 44,1 kHz bestanden, maar ze komen wel via het internet!
Na voornoemd probleem met RuneAudio is het nog een of twee keer voorgekomen
maar nooit meer zo problematisch als die ene keer.
Het is verleidelijk te stellen dat een € 35 mini computer een audiofiele streamer kan zijn.
In werkelijkheid kostte het totaal bijna € 100: € 35 voor de Raspberry Pi, € 35 voor het Digi+ board,
een tientje voor de voeding, een tientje voor de behuizing
en bijna een tientje voor de micro-SD kaart.
Dat is natuurlijk een koopje voor een streamer,
hoewel je nog wel een goede d/a-converter erbij moet aanschaffen.
DE Nuforce µDAC3 kost je zo'n 150 euro en klinkt via USB
ongeveer gelijk aan de Sonos Connect.
Je bespaart 35 euro voor het Digi+ bord.
Maar de Sonos zou ik mijn moeder nog laten installeren - en dat zegt wat - terwijl RuneAudio installeren
op een Raspberry Pi verlangt minsten toch wat technische durf.
En als zich technische problemen voordoen, sta je er alleen voor en moet je door user groups gaan spitten.
Als je een stap hogere kwaliteit wilt, bijvoorbeeld met een Musical Fidelity V90DAC,
dan kom je in de buurt van BlueSound en Marantz.
De V90DAC zal bijna gelijk klinken aan BlueSound maar wel beperkt zijn tot 96kHz.
Afhankelijk van hoe kritisch jij en jouw stereo zijn
kun je SPDIF via het Digi+ board kiezen in plaats van USB.
Omdat zowel de µDAC3 als de V90DAC beperkt zijn tot 96 kHz,
hoef je niet *** te zijn voor het USB/netwerkprobleem.
Dat geldt ook voor de HDMI uitgang.
De HDMI uitgang geeft alleen audio uit, maar aangezien het buiten de USB hub om werkt
zijn er geen netwerkproblemen te verwachten.
Als je hogere eisen stelt, dan is het Digi+ board onvermijdelijk,
zowel vanwege de geluidskwaliteit als de hogere sample rates.
Als je nieuw bent in de streaming wereld, al een d/a-converter
of AV-receiver hebt en niet *** bent voor wat eenvoudig computergeknutsel,
dan is RuneAudio op de Raspberry Pi een goede manier om ermee te beginnen.
En als je uit het juiste hout gesneden bent, kan het enorm leuk zijn om het draaiend te krijgen.
Het biedt niet de stabiliteit van de betere streamers op de markt maar het is absoluut bruikbaar.
Tenzij nu net in jouw situatie niet blijkt te werken.
Dan is het tijd om te laten zien dat je inderdaad uit het juiste hout gesneden bent.
Een ding: vraag mij niet naar oplossingen,
Ik weet niet genoeg van Linux om je te helpen en dus ook geen antwoord geven op dit soort vragen.
Je kunt de volledige test, inclusief links naar downloads, lezen op theHBproject.com.
Meer testen zijn in de maak, dus abonneer je op dit kanaal, volg mijn Facebook pagina
of mijn Twitter account als je op de hoogte wilt blijven.
Je vind alle informatie in de beschrijving hieronder.
Vragen - over over Rune Audio - kun je hieronder stellen, op mijn Facebook pagina
of op de contactpagina van theHBproject.com.
En als je deze video goed vond, geeft hem een duim omhoog en vertel het je vrienden.
Mijn naam is Hans Beekhuyzen voor The HB Channel,
Bedankt voor het kijken en tot ziens in een volgende video of op theHBproject.com.