Tip:
Highlight text to annotate it
X
Laten we eerst de context overlopen die voorafging aan januari 1918.
In april 1917 verklaren de VS de oorlog aan Duitsland.
Het hoofdargument is de onbeperkte duikbootoorlog van Duitsland.
Rond diezelfde tijd viel het Russische Rijk.
De Februarirevolutie zette de tsaar af.
In oktober pleegden de bosjewieken een staatsgreep.
De bolsjewieken wilden geen oorlog voeren.
Er wordt een wapenstilstand ondertekend.
De Russen onderhandelden een verdrag met de Centralen.
Het is het verdrag van Brest-Litovks.
Aangezien Duitsland niet meer tegen Rusland moet vechten...
...bracht Duitsland de troepen over naar het westelijk front.
Ze wilden de Amerikaanse mobilisatie te snel af zijn.
Race naar het westelijk front.
Duitsland wilde met een offensief Frankrijk verslagen vóór de Amerikaanse deelname.
Duitse troepen van het oostfront vs nieuwe Amerikaanse troepen.
Dit is de context. Niemand wist hoe het aan het westelijk front zou verlopen.
Sommigen stelden dat Duitsland zou winnen omdat het zich voordien al staande kon houden...
...met twee fronten. Één enkel front zou dus weinig problemen opleveren.
Anderen zeiden dat Amerika een grootmacht was met verse troepen en een grote industrie.
Amerika zou dus - zeker op lange termijn - de doorslag kunnen geven.
Dit is de context waarin Wilson op 8 januari 1918 een toespraak geeft aan het Congres.
Dit is een deel van de toespraak. Ik ga hier een deel van voorlezen.
Hij heeft het over vele dingen: de oorzaak vd Amerikaanse deelname, de morele oorzaken van WOI enz.
De toespraak is vooral beroemd omwille van de 14 punten.
Het geeft weer wat er in het Verdrag van Versailles zal gebeuren.
Het legde ook de basis voor de spanningen tijdens de Vredesconferentie van Parijs.
De idealisten (o.a. Wilson) stonden tegenover de wraakzuchtigen.
"Onze deelname aan WOI is vanwege geschonden rechten waardoor het leven van ons volk..."
"...onmogelijk werd gemaakt. Daarom was ingrijpen noodzakelijk om herhaling hiervan te voorkomen..."
"...Onze eisen zijn dus niet egoïstisch. We willen de wereld omvormen tot een leefbare plaats..."
Dit is zeer idealistisch i.t.t. de Europese mogendheden.
"...De wereld moet vooral veilig worden gemaakt voor elke vredelievende natie die,..."
"...zoals de onze, haar eigen leven wil leiden, haar eigen instituten wil bepalen,..."
"...verzekerd wil zijn van rechtvaardigheid en eerlijk behandeld wil worden door andere volkeren..."
"...tegen dwang en egoïstische agressie..."
"...Alle volkeren zijn verbonden met deze belangen..."
"...Zelf zien we in dat we niet rechtvaardigd behandeld zullen worden tenzij..."
"...we anderen rechtvaardig behandelen..."
"...Daarom is wereldvrede ons programma. Dat programma is als volgt..."
Dit zijn de 14 punten. Ik zal hier context bij geven.
"1. Open vredesovereenkomsten zonder private overeenkomsten;..."
"...diplomatie zal steeds openlijk en publiekelijk gebeuren."
De context is dat de bolsjewieken na de revolutie geheime overeenkomsten publiek maakten...
...waar we al over hebben gesproken.
Wilson wilde daarom alles publiekelijk regelen om transparantie te verzekeren.
"2. Absolute navigatievrijheid op zee, zowel in vredes- als oorlogstijd; tenzij anders beslist door..."
"...internationale actie om de internationale overeenkomsten af te dwingen."
Dus geen Britse blokkades en onbeperkte duikbootoorlog meer.
Er kan enkel worden ingegrepen door de internationale gemeenschap.
"3. De opheffing van alle economische restricties en het opzetten van gelijkwaardige..."
"...handelsvoorwaarden voor alle naties die zich toeleggen op vrede en de bescherming daarvan."
Dit is dus vrije handel.
"4. Voldoende garanties dat nationale bewapening tot een minimun beperkt zal worden..."
"...overeenkomstig de binnenlandse veiligheid."
Hij wil het militarisme en de wapenwedloop tegengaan die medeoorzaak waren van WOI.
"5. Een vrije en absolute onpartijdige aanpassing van alle koloniale aanspraken,..."
"...gebaseerd op een strikte naleving van het principe dat bij zulke soeveriniteitsvraagstukken..."
"...de belangen van de betrokken bevolking evenveel moeten doorwegen als de aanspraken..."
"...van de regering in kwestie."
Dit is een belangrijk punt waarmee Frankrijk en Engeland niet akkoord waren.
De betrokken bevolkingen hebben recht op zelfbeschikking.
Dit is een baanbrekend idee. We komen nl. uit een tijd van rijken.
De meeste Europese staten blijven vasthouden aan hun rijken.
"6. De ontruiming van heel het Russisch gebied en de regeling van alle zaken aangaande Rusland..."
"...die voor de beste en meest vrije samenwerking van de andere naties zorgen om..."
"...voor Rusland de mogelijkheid tot zelfbeschikking te geven zodat ze..."
"...haar eigen politieke ontwikkeling en beleid kan kiezen en zodat ze wordt verwelkomd..."
"...tot de gemeenschap van vrije naties met zelf gekozen instituten."
"Ook wordt haar alle mogelijke hulp geboden die ze nodig heeft en wenst..."
"...De behandeling van Rusland door haar zusternaties in de volgende maanden..."
Rusland overhandelt op dat moment met de Centralen over het verdrag van Brest-Litovsk.
"...zal de lakmoesproef worden van hun goede wil, van hun begrip voor haar behoeften..."
"...die verschillen van hun eigen behoeften, en van hun intelligentie en belangeloze sympathie."
Wilson weet de uitslag aan het westelijk front niet.
Het is wél geweten dat de Centralen de overhand hebben bij Brest-Litovsk.
Dit zal dus uitmaken of de Centralen van goede wil zijn t.o.v. het nieuwe Rusland.
Er is dan nog geen vijandschap tussen de VS en de toekomstige Sovjet-Unie.
Wilson wilt dat Rusland zijn eigen koers mag uitstippelen.
"7. België moet ontruimd en hersteld worden zonder aantasting van haar soevereiniteit..."
"...die ze heeft zoals de andere vrije naties..."
Duitsland viel Frankrijk aan via België waarna Engeland de oorlog aan Duitsland verklaarde.
België moet dus ontruimd worden.
"8. Heel het Frans territorium moet bevrijd en hersteld worden..."
"...en de misdaden begaan door Pruisen in 1871 omtrent Elzas-Lotharingen,..."
"...die de wereldvrede 50 jaar heeft verstoord, moeten gerectificeerd worden..."
"...zodat er wederom vrede ten goede van ons allen kan zijn."
Elzas-Lotharingen is deze regio.
De regio werd tijdens de unificatie van Duitsland in beslag genomen.
Het was rijk aan mineralen.
Frankrijk en Duitsland wilden allebei dit gebied hebben.
"9. Er moet een aanpassing komen van de Italiaanse grenzen..."
"...via herkenbare grenzen van nationaliteit."
Waar spreken de mensen Italiaans?
"10. De volkeren van Oostenrijk-Hongarije, die we veilig willen stellen,..."
"...moeten zichzelf autonoom kunnen ontwikkelen."
Dit is belangrijk; de rijken worden gesplitst.
Het gaat weer over zelfbeschikking.
Oostenrijk-Hongarije was een rijk die uit veel nationaliteiten bestond.
Er waren Tsjechen, Slowaken, Oostenrijkers (spreken Duits),...
...Hongaren, Slovenen, Kroaten, Bosniërs en vele anderen, vooral in het zuidoosten.
Die moeten (deels) zelfbeschikking krijgen.
Hij zegt niet dat ze eigen staten moeten krijgen, maar dat ze een vorm van zelfbestuur moeten hebben.
"11. Roemenië, Servië en Montenegro moeten ontruimd worden; bezette gebieden hersteld;..."
"...Servië moet vrije toegang tot de zee krijgen;..."
"...en de onderlinge relaties van de Balkanstaten moeten via vriendelijk overleg gebeuren..."
"...langsheen historisch bepaalde lijnen van verbonden en nationaliteiten..."
"...Er moeten ook internationale garanties voor de politieke en economische onafhankelijkheid komen,..."
"...evenals voor de territoriale integriteit van de Balkanstaten."
Dit vormt de fundering van het toekomstige Joegoslavië.
Het is een zuidslavische staat.
Dit was de motivatie voor de moordaanslag door Gavrilo Princip...
...dat kan worden beschouwd als de aanleiding van WOI.
"12. Het Turkse deel van het Ottomaanse Rijk moet soeveriniteit krijgen,..."
"...maar de andere nationaliteiten onder Turks bestuur moeten veiligheid en..."
"...de mogelijkheid tot zelfstandige ontwikkeling krijgen..."
Opnieuw zelfbeschikking!
"...en de Dardanellen moeten permanent geopend worden voor vrije toegang van schepen en handel..."
"...voor alle naties met internationale garanties."
De Dardanellen verbinden de Zwarte Zee met de Egeïsche Zee.
"13. Er moet een onafhankelijke Poolse staat worden gesticht..."
"...waarin de gebieden bewoond door Polen opgenomen moeten worden..."
"...Polen moet vrije toegang tot de zee krijgen, waarbij de politieke en..."
"... economische onafhankelijkheid en territoriale integriteit..."
"...gegarandeerd moet worden door een internationaal verbond."
Polen bestond niet voor WOI.
Wilson pleit hiervoor. Het zal uit deze regio bestaan.
Tot stot punt 14.
"14. Er moet een algemeen bondgenootschap worden gevormd met specifieke overeenkomsten..."
"...met als doel de verstrekking van gemeenschappelijke garanties voor..."
"...politieke onafhankelijkheid en territoriale integriteit voor grote en kleine staten."
Dit punt leid tot de Volkenbond.
Dit is een baanbrekend idee, zeker voor die tijd.
De Europese landen voeren nl. vaak onderling oorlog.
Nu is er het idee om samen te werken op hoog niveau.
Met een Volkenbond zouden geschillen kunnen worden opgelost.
Zo zou een nieuwe wereldoorlog vermeden kunnen worden.
Dit is dus een zeer groot (en idealistisch) concept.
Het is een voortvloeisel uit het Verdrag van Versailles.
Dat was opgesteld tijdens de Vredesconferentie van Parijs.
Jammer genoeg werden het Verdrag van Versailles en de Volkenbond...
...niet goedgekeurd door de VS.
De VS traden dus niet toe tot de Volkenbond, waardoor de bond ineffectief was.
De Volkenbond kon WOII niet verhinderen.
De Volkendbond wordt later vervangen door de Verenigde Naties.
Dit is dus een zeer belangrijk idee.
Europa is bezig met praktische zaken, terwijl Wilson hamert op...
...zelfbeschikking, democratie, handel en open overeenkomsten.
Dit vormt de idealistische kant van het Amerikaans buitenlands beleid in de 20ste eeuw.
Sommigen zeggen dat dit beleid ook een cynische kant heeft, nl. eigenbelang.
Dit is echter de idealistische kant.
Wilson kreeg hiervoor achteraf de Nobelprijs van de Vrede.
Niet iedereen was zo idealistisch.
De Europese machten hebben meer geleden dan de VS, hoewel de VS veel hebben bijgedragen.
Frankrijk heeft echter veel mensenlevens verloren.
Georges Clemenceau - de Franse eerste minister - was sceptisch tgo de 14 punten.
Hij zei: "M. Wilson verveelt mij met zijn Veertien Punten;..."
"...de Almachtige God heeft er slechts Tien!"
Dit voorspelt de latere spanningen tussen Clemenceau en de Europeanen tgo...
de Amerikanen tijdens de Vredesconferentie van Parijs.
De Europeanen wilden wraak terwijl Wilson idealistisch was.