Tip:
Highlight text to annotate it
X
Velen vinden het één van de tofste dingen
aan 'Game of Thrones'
dat de inwoners van de Dothraki Sea
hun eigen echte taal hebben.
En Dothraki kwam direct na
de echte taal die in 'Avatar' door de Na'vi wordt gesproken.
Die hadden ze zeker nodig
want de Klingons in 'Star Trek'
hebben tenslotte al sinds 1979
hun eigen taal.
En laten we de Elfse talen niet vergeten
uit J.R.R. Tolkiens trilogie 'In de ban van de ring',
vooral omdat hij de grootvader van de
fantasy-kunsttalen is.
Een kunsttaal staat voor een taal die ontworpen is.
Het is meer dan geheimtaal, zoals Varkenslatijn,
en het zijn niet alleen collecties
van verzonnen taal zoals Nadsat-lingo,
dat de jonge misdadigers
in 'A Clockwork Orange' spreken,
waar droog, uit het Russisch,
toevallig vriend betekent.
Wat kunsttalen echte talen maakt,
is niet het aantal woorden dat ze tellen.
Het helpt natuurlijk wel om veel woorden te hebben.
Dothraki heeft duizenden woorden.
Na'vi begon met 1.500 woorden.
Fans hebben op verschillende websites steeds meer woorden gecreeërd.
Maar we kunnen het verschil zien
tussen alleen woordenschat
en een echte taal
door te kijken naar hoe Tolkien
het geweldige Elfs heeft samengesteld,
een kunsttaal met duizenden woorden.
Het kan best dat je 5.000 Russische woorden leert,
maar nog steeds geen begrijpelijke zin kunt vormen.
Een vierjarige zou je eruit kletsen.
Dat komt omdat je moet weten hoe je de woorden samenvoegt.
Een echte taal heeft een grammatica.
Elfs heeft dat.
Om van een werkwoord de verleden tijd te maken
voeg je in het Engels '-ed' toe.
Wash, washed.
In het Elfs is 'wash' 'allu',
en 'washed' is 'allune'.
Echte talen veranderen ook met de tijd.
Er is geen enkele taal die vandaag nog hetzelfde klinkt
als duizend jaar geleden.
Wanneer mensen spreken, krijgen ze nieuwe gewoontes,
werpen oude af,
ze maken fouten en worden creatief.
Vandaag zegt men in het Engels:
"Give us today our daily bread"
In Oud-Engels zei men:
"Urne gedaeghwamlican hlaf syle us todaeg".
In kunsttalen veranderen dingen ook.
Tolkien bracht oudere
en nieuwere versies van Elfs in kaart.
Toen de Eerste Elfen in Cuivienen ontwaakten,
was het woord voor mensen,
in hun nieuwe taal, 'kwendi'.
Maar in de talen van één van de groepen
die verhuisde, de Teleri,
werd 'kwendi' in de loop der tijd 'pendi',
de k werd een p.
En net als bij echte talen
splitsen kunsttalen zoals Elfs zich af in vele anderen.
Toen de Romeinen het Latijn door heel Europa verspreidden
werden het Frans, Spaans en Italiaans geboren.
Als groepen naar andere plaatsen verhuizen,
wordt hun manier van spreken ook anders,
net als een heleboel andere dingen veranderen.
Het Latijnse woord voor hand was 'manus',
in het Frans werd het 'main',
terwijl het in het Spaans 'mano' werd.
Tolkien zorgde ervoor dat het Elfs ook zoiets deed.
Terwijl het originele woord 'kwendi' 'pendi' werd voor de Teleri,
werd het voor de Avari, die in Midden-Aarde terechtkwamen
'kindi',
en kwam de w te vervallen.
De Elfse varianten die Tolkien het meeste uitwerkte,
waren Quenya en Sindarijns.
Hun woorden verschillen net zo
als Franse en Spaanse woorden.
In Quenya betekent 'suc' drinken,
in Sindarijns is het 'sog'.
En zoals je weet zijn talen onlogisch.
Dat komt omdat ze veranderen
en verandering gaat vaak tegen de logica in,
net zoals in een woonkamer
of op een boekenplank.
Echte talen zijn nooit helemaal logisch.
Daarom zorgde Tolkien ervoor
dat het Elfs voldoende uitzonderingen had.
Veel werkwoorden hebben een vervoeging
die je gewoon moet weten.
Neem het woord 'know'.
De verleden tijd is 'knew'.
Er is geen enkele regel in het Engels die dat kan verklaren.
Ach ja.
In het Elvish is 'know' 'ista',
maar 'knew' is 'sinte'.
Ach ja.
Eerlijk gezegd is het Elfs meer een schets van een echte taal
dan een complete taal.
Voor Tolkien was het Elfs meer een hobby
dan een poging om iets te maken
dat mensen echt zouden spreken.
Veel van het Elfs dat de personages
spreken in de 'In de ban van de ring'-films
is verzonnen na Tolkien
door toegewijde fans van het Elfs
en is gebaseerd op veronderstellingen over wat Tolkien
zou hebben bedacht.
Meer kunnen we ook niet doen voor het Elfs
aangezien er geen echte Elfen zijn
om het te spreken.
Maar de moderne kunsttalen gaan nog verder.
Dothraki, Na'vi en Klingon zijn ver genoeg ontwikkeld
om daadwerkelijk te spreken.
Er is zelfs een Klingon-vertaling van Hamlet,
al zou je wel moeten wennen
aan het uitspreken van de k via de huig,
dat rare cartooneske ding
achter in je keel.
Geloof het of niet, dat doe je in vele talen op de wereld,
zoals de Eskimo-talen.
Elfs spreken is veel makkelijker.
Laten we deze introductie tot de kunsttalen afsluiten
in het Elfs en de drie andere kunsttalen die we hebben besproken,
met een vier-kunsttalige afscheidsspeech vanuit het hart:
"A na marie!"
"Hajas!"
Na'vi's "Kiyevame!"
"Qapla!"
en "Tot ziens!"