Tip:
Highlight text to annotate it
X
Heb jij er ook zo een?
Ik werd een beetje geobsedeerd door de mijne.
Sterker nog: ik werd een beetje geobsedeerd door al mijn spullen.
Heb je je weleens afgevraagd waar alle spullen die we aanschaffen vandaan komen
en waar het blijft als we het weggooien?
Ik zat er telkens weer over na te denken. Dus zocht ik het op.
En wat het handboek zei, is dat spullen een systeem doorlopen
van winning naar produktie naar distributie naar consumptie naar verwerking.
Samen heet het de materiële economie. Ik deed er nog wat meer onderzoek naar.
Ik heb zelfs 10 jaar rond de wereld gereisd
om na te gaan waar onze spullen vandaan komen en waar ze heengaan.
En weet je wat ik ontdekte? Dit hier is niet het hele verhaal.
Er mist een hoop in deze uitleg.
Om te beginnen ziet dit systeem eruit alsof het helemaal klopt. Niets aan de hand.
Maar in werkelijkheid ligt dit systeem overhoop.
En de reden daarvoor is dat het een lineair systeem is
terwijl we leven op een beperkte planeet.
En je kunt niet eindeloos een lineair systeem toepassen op een beperkte planeet.
Bij elke stap in het proces is het systeem in aanraking met de echte wereld.
In werkelijkheid vindt het niet plaats op een witte blanco pagina.
Het komt in aanraking met samenlevingen, culturen, economieën, het milieu.
En overal botst het tegen grenzen aan.
Grenzen die we hier niet zien omdat het diagram niet compleet is.
Dus laten we het nog eens doorlopen en sommige van de gaten invullen en kijken wat er hier mist.
Welnu, één van de belangrijkste dingen die hier mist zijn mensen. Juist, mensen.
Mensen wonen en werken langs dit gehele traject.
En sommige mensen worden net iets belangrijker beschouwd dan anderen.
Sommigen hebben net iets meer te zeggen. En wie zijn dat?
Laten we beginnen met de overheid.
Mijn vrienden zeggen dat ik een tank zou moeten gebruiken om de overheid te symboliseren
en dat is zeker waar in veel landen en steeds meer in ons eigen land.
Immers gaat meer dan 50% van ons belastinggeld naar het leger.
Maar ik gebruik hier een persoon om de overheid te symboliseren
omdat ik geloof in de filosofie en de waarden dat de overheid
van het volk, door het volk en voor het volk dient te zijn.
Het is de taak van de overheid om over onze belangen te waken, om voor ons te zorgen. Dat is hun taak.
En toen kwam het bedrijfsleven om de hoek kijken.
Welnu, de reden dat het bedrijfsleven er groter uitziet dan de overheid
is dat het bedrijfsleven groter is dan de overheid.
Van de 100 grootste economieën ter wereld zijn er 51 bedrijven.
Terwijl het bedrijfsleven groeit in zowel in afmeting als macht, gedraagt de overheid zich ook iets anders.
Ze maken zich net iets meer zorgen
of alles wel goed loopt voor die jongens in plaats van ons.
Ok, laten we kijken wat er nog meer mist in dit plaatje.
We beginnen bij winning
wat een duur woord is voor het exploiteren van natuurlijke bronnen
wat een duur woord is voor het vernielen van de planeet.
Hoe dat eruit ziet: we hakken bomen om, we blazen bergen op om het metaal dat erin zit eruit te halen,
we verbruiken al het water en we vagen alle dieren weg.
Dus hier komen we onze eerste grens tegen.
De bronnen raken op. We gebruiken teveel spullen.
Ik begrijp dat dit moeilijk is om aan te horen, maar het is de waarheid en we moeten er iets aan doen.
Alleen al in de laatste 30 jaar
is één derde van alle natuurlijke bronnen geconsumeerd. Weg.
We hakken en graven en slepen en vernielen de aarde zó snel
dat we het onmogelijk maken om op deze planeet te leven.
Waar ik woon, in Amerika, hebben we minder dan 4% van onze oorspronkelijke bossen over.
40% van het water is ondrinkbaar geworden.
Het probleem is dat wij niet alleen teveel spullen gebruiken,
Wij maken 5% van de wereldbevolking uit
maar gebruiken maar liefst 30% van alle bronnen en creëren 30% van het totale afval in de wereld.
Als iedereen zou consumeren met de snelheid van de VS zouden we drie tot vijf planeten nodig hebben.
En weet je, we hebben er maar één.
Het antwoord van mijn land op deze beperking is simpelweg om andermans deel af te nemen!
Dit is de derde wereld, waar sommigen van zouden zeggen
dat het synoniem staat voor onze spullen die op een of andere manier op andermans land terecht zijn gekomen.
En hoe ziet dit er dan uit? Hetzelfde: de boel vernielend.
75% van de visserij wereldwijd zit nu op of boven het draagvermogen van de planeet.
80% van de bossen op aarde zijn verdwenen.
In het Amazone-gebied alleen al verliezen we 2000 bomen per minuut.
Dat is een grootte van zeven rugbyvelden per minuut.
En de mensen dan die daar wonen?
Nou, volgens déze jongens zijn die bronnen niet van hun
zelfs al wonen zij daar generaties lang. Zij hebben de produktiemiddelen niet
en ze kopen niet veel spullen. En als je in dit systeem
niet veel spullen bezit of koopt, dan heb je geen waarde.
Vervolgens komen de materialen in het stadium van "produktie" en wat daar gebeurt is dat we energie toepassen
om giftige chemicaliën te mengen met de natuurlijke bronnen om er chemisch verontreinigde produkten van te maken.
Er zijn vandaag de dag meer dan honderdduizend synthetische chemicaliën in omloop.
Slechts een handje vol daarvan zijn getest op gezondheidsrisico's
en GEEN ENKELE daarvan zijn getest op synergetische gezondheidsrisico's
dat houdt in de wisselwerking met alle andere chemicaliën waar we dagelijks aan bloot staan.
Dus weten we niet wat het totale effect is van deze giftige chemicalieën op onze gezondheid en ons milieu.
Maar wel weten we dit: giftige stoffen naar binnen, giftige stoffen naar buiten.
Zolang giftige stoffen onderdeel zijn van ons produktiesysteem,
zullen we giftige stoffen blijven vinden in de spullen
die we onze huizen, onze werkplaatsen, en scholen binnenbrengen. En natuurlijk in ons lichaam.
Zoals gebromeerde brandvertragers.
Dat zijn chemicaliën die dingen meer vuurbestendig maken maar ze zijn supergiftig.
Het zijn neurologische giffen - dat betekent giftig voor de hersenen. Hoe komen we erbij om zulke chemicaliën te gebruiken?
Toch stoppen we het in onze computer, onze apparaten, bankstellen, matrassen en zelfs in sommige kussens.
In feite dopen we onze kussens in een neurologisch gif
en nemen het dan mee naar huis en leggen 8 uur lang ons hoofd erop om te slapen.
Ik weet niet, maar het lijkt mij dat we in een land met zoveel mogelijkheden
betere manieren kunnen bedenken om ons hoofd niet 's nachts in brand te laten vliegen.
Deze giffen klimmen de voedselladder op en komen tezamen in ons lichaam.
Weet je welk voedsel bovenaan de voedselketen
het hoogste niveau van diverse giftige stoffen heeft? Menselijke borstvoeding.
Dat betekent dat we een stadium hebben bereikt waar de jongste leden van onze samenlevingen - onze babies
de hoogste levenslange dosis krijgen toegediend uit de borstvoeding van hun moeders.
Is dat geen ontzettende misdaad?
Borstvoeding dient de meest fundamentele menselijke handeling van verzorging te zijn;
het zou heilig en veilig moeten zijn. Welnu, borstvoeding is nog steeds het beste
en moeders moeten dat beslist blijven doen, maar we zouden het moeten verdedigen. Zij zouden het moeten verdedigen.
Ik dacht dat ze onze belangen behartigden.
En degene die het meest in aanraking komen met deze chemicaliën zijn natuurlijk
de fabriekswerkers, vele van hen vrouwen in de reproductieve leeftijd.
Zij werken met reproduktieve giffen, kankerverwekkende stoffen en meer.
Nu vraag ik je, welke vrouw in de reproductieve leeftijd
wil er nu werken in een fabriek waar ze wordt blootgesteld aan reproduktieve giffen,
behalve zij die geen andere keus heeft? En dat is nu juist het "mooie" aan dit systeem.
De afkalving van lokale leefgebieden en economieën hier
zorgt voor een constante aanlevering van mensen die geen keus hebben.
Wereldwijd trekken tweehonderdduizend mensen per dag van gebieden
waar zij generaties lang hebben kunnen leven,
naar steden waar velen van hen vervolgens in sloppenwijken wonen, op zoek naar werk, ongeacht hoe giftig dat werk ook mag zijn.
Dus het zijn niet alleen natuurlijke bronnen die in dit systeem worden verwoest,
maar ook mensen. Hele gemeenschappen worden verwoest.
Ja. Giftige stoffen naar binnen, giftige stoffen naar buiten.
Veel van de giffen verlaten de fabriek in de vorm van produkten,
maar nog meer in de vorm van bijprodukten, oftewel vervuiling. Veel vervuiling.
In Amerika geeft de industrie toe dat het meer dan 2 miljard kilogram aan giftige chemicaliën per jaar uitstoot
en waarschijnlijk is het veel meer omdat dit slechts de informatie is die ze toegeven.
Dus dat is weer een grens, want, bah,
wie wil er nu 2 miljard kilo giftige chemicaliën per jaar zien en ruiken? Dus wat doen ze?
De vieze fabrieken naar het buitenland verplaatsen. Andermans land vervuilen!
Maar wat een verrassing, veel van die luchtvervuiling komt direkt weer naar ons terug, gedragen door de wind.
Wat gebeurt er nadat al die bronnen zijn omgevormd in produkten?
Het gaat hier naartoe, voor distributie.
Distributie betekent "het zo snel als mogelijk verkopen van al deze giftige vervuilde troep."
Het doel is om de prijzen laag te houden, om de mensen te laten blijven kopen, en om de inventaris in beweging te houden.
Hoe houden ze de prijzen laag? Welnu, ze betalen de winkelbediendes niet veel
en bezuinigen op gezondheidszorg wanneer ze maar kunnen. Het zit hem in de externalisatie van kosten.
Dit betekent dat de ware kosten van het maken spullen niet in de prijs berekend worden.
Met andere woorden, eigenlijk betalen we niet voor de spullen die we kopen.
Ik dacht hier laatst over na.
Ik liep naar m'n werk en wilde het nieuws horen
dus liep ik een electronicazaak binnen om een radio te kopen.
Ik vond een schattig klein groen radiootje voor 4 dollar en 99 cent.
Ik stond in de rij om het te betalen en ik dacht
hoe kan $4,99 nu genoeg zijn om deze radio te maken en het voor die prijs
in mijn handen te krijgen. Het metaal werd waarschijnlijk in Zuid Afrikaanse mijnen gewonnen,
de olie werd waarschijnlijk geboord in Irak, het plastic werd waarschijnlijk in China geproduceerd,
en misschien werd het ding in elkaar gezet door een 15 jarig kind in een maquiladora in Mexico.
$4,99 is niet eens genoeg voor de huur van de ruimte van het schap totdat ik eraan kwam,
laat staan deel van het salaris voor de verkoper die me hielp kiezen,
of de verschillende oceaanreizen en vrachtwagenritten die de delen van de radio meemaakten.
En zo realiseerde ik mij: Ik betaalde niet voor de radio! Dus wie betaalde dan wel?
Nou, deze mensen betaalden met hun natuurlijke bronnen.
Deze mensen betaalden met het verlies van schone lucht, met toenemende kanker en astma gevallen.
Kinderen in de Congo betaalden met hun toekomst - 30% van de kinderen uit de Congo
zijn met school gestopt om in de mijnen coltan te winnen,
een metaalerts dat nodig is voor onze wegwerp electronica.
Deze mensen betaalden zelfs door zelf te moeten betalen voor hun gezondheidsverzekering.
Over dit gehele traject sprongen mensen bij zodat ik deze radio voor $4,99 kon kopen.
En nergens staan deze contributies vermeld.
Dat is wat ik bedoel met de bedrijfsleiders externaliseren de echte produktiekosten.
En dat brengt ons naar de gouden pijl van consumptie.
Dit is het hart van het systeem, de motor die het gaande houdt.
Het is zo belangrijk, dat het beschermen van deze pijl de hoogste prioriteit heeft gekregen voor deze twee jongens.
Dat is waarom na 11 september, toen ons land in een schoktoestand verkeerde,
President Bush allerlei gepaste dingen had kunnen voorstellen:
om te rouwen, om te bidden, om te hopen. NEE. Hij zei ga winkelen. GA WINKELEN?!
Wij zijn een land van consumenten geworden. Onze voornaamste identiteit is verworden tot een consument te zijn,
niet moeders, leraren, boeren, maar consumenten.
De voornaamste methode om onze waarde te meten en te demonstreren
is door hoeveel we kunnen bijdragen aan deze pijl, hoeveel we consumeren. En of we dat doen!
We winkelen en winkelen en winkelen. Laat de materialen in beweging blijven. En bewegen doen ze zeker!
Raad eens hoeveel procent van het totale materiaal dat door dit systeem gaat nog steeds in gebruik is 6 maanden na verkoop in Noord Amerika.
Vijftig procent? Twintig? NEE. Eén procent. Eén! Met andere woorden, 99 procent van de spullen
die we oogsten, winnen, verwerken, transporteren - 99 procent van de spullen die we door dit systeem voeren
wordt binnen 6 maanden weggegooid. Hoe kunnen we nu een planeet
draaiende houden waar zoveel materiaal wordt verbruikt? Het was niet altijd zo.
De gemiddelde Amerikaan consumeert nu twee maal zoveel als 50 jaar geleden.
Vraag het je oma. In haar tijd waren hulpvaardigheid, vindingrijkheid en zuinigheid waardevol.
Hoe heeft dit nu kunnen gebeuren? Welnu, het gebeurde niet zomaar. Het is ontworpen.
Kort na de Tweede Wereldoorlog bedachten deze jongens een manier om de economie te stuwen.
Retail analist Victor Lebow kwam met de oplossing
die de norm werd voor het hele systeem.
Hij zei: "Onze enorm produktieve economie vereist dat we consumptie tot onze manier van leven moeten maken,
dat we het gebruik en het kopen van goederen omvormen tot rituelen, dat we onze spirituele
en ego bevrediging zoeken in consumptie.
We moeten dingen consumeren, verbranden, vervangen en weggooien met een steeds toenemende snelheid."
De raad van economische adviseurs van President Eisenhower zei
dat "Het ultieme doel van de Amerikaanse economie is om meer consumptiegoederen te produceren."
MEER CONSUMPTIEGOEDEREN?
Het ultieme doel? Niet het bieden van gezondheiszorg of onderwijs of veilig verkeer
of duurzaamheid of rechtvaardigheid? Consumptiegoederen?
Hoe is het ze gelukt om ons zo enthousiast aan boord van dit programma te laten springen?
Welnu, twee van hun meest effectieve strategieën zijn geplande veroudering en waargenomen veroudering.
Geplande veroudering is een ander woord voor "ontworpen voor de afvalshoop".
Het betekent dat ze spullen serieus zo maken dat ze zo snel mogelijk nutteloos zijn
zodat we het weggooien en een nieuwe kopen.
Dat is te zien bij plastic tasjes en koffiebekertjes, maar nu zijn het zelfs grote dingen:
dweilen, DVD's, camera's, barbeques zelfs, van alles! Zelfs computers.
Is het je opgevallen dat als je nu een computer koopt
de technologie zo snel verandert dat het binnen een paar jaar
een belemmering vormt voor communicatie? Ik was hier nieuwsgierig naar
dus opende ik een grote desktop computer om te zien wat erin zat. En ik merkte
dat het deeltje dat elk jaar veranderde maar een klein onderdeeltje is in een hoekje.
Maar je kunt dat stukje alleen niet vervangen, want elke nieuwe versie heeft een andere vorm,
dus moet je het hele ding weggooien en een nieuwe kopen.
Ik las citaten in tijdschriften over industriële vormgeving uit de jaren vijftig toen geplande veroudering
steeds meer succes kreeg. Deze ontwerpers zijn er zo open over.
Ze bespreken zelfs hoe snel ze dingen kapot kunnen laten gaan
en op zo'n manier dat de consument voldoende in het produkt blijft geloven
en er weer een van koopt. Het was zo opzettelijk.
Maar spullen gaan niet snel genoeg kapot om deze pijl in leven te houden,
dus is er ook "waargenomen veroudering".
Waargenomen veroudering overtuigt ons om dingen weg te gooien die nog prima bruikbaar zijn.
Hoe doen ze dat? Welnu, ze veranderen de manier waarop de spullen eruit zien
dus als je je spullen een paar jaar geleden heb gekocht
kan iedereen zien dat je niet recentelijk meegedaan hebt aan deze pijl
en omdat de manier waarop we onze waarde laten zien is door mee te doen aan deze pijl, kan dat behoorlijk genânt zijn!
Vijf jaar lang had ik dezelfde dikke witte computermonitor
op mijn bureau. Mijn collega had net een nieuwe computer.
Ze heeft een platte glanzende slanke monitor.
Het staat goed bij haar computer, bij haar telefoon, zelfs bij haar pennebakje.
Ze ziet eruit alsof ze een ruimteschip bestuurt,
terwijl het lijkt alsof ik een wasmachine op m'n bureau heb.
Mode is ook zo'n goed voorbeeld. Heb je je ooit afgevraagd waarom hakken van vrouwenschoenen
gaan van dikke hakken het ene jaar naar dunne hakken het volgende jaar naar dik daarop en dun daarna? Niet omdat er een bepaalde discussie is
over welke hielstructuur het meest gezond is voor vrouwenvoeten. Het komt omdat het dragen van dikke hakken
in een dunne-hakkenjaar iedereen laat zien dat jij de laatste tijd niet hebt bijgedragen aan die pijl
dus ben jij niet zo waardevol als die persoon met dunne hakken naast je
of nog waarschijnlijker een persoon in een advertentie. Het is om ons nieuwe schoenen te laten blijven kopen.
Advertenties en media spelen over het algemeen een grote rol in dit geheel.
In Amerika wordt ieder van ons wordt meer dan drieduizend advertenties per dag toegeworpen.
Wij zien meer advertenties in een jaar dan mensen 50 jaar geleden hun hele leven lang zagen.
En als je erover nadenkt, wat is het doel van reclame anders dan ons ongelukkig maken met wat we hebben?
Dus drieduizend keer per dag horen we dat ons haar fout is, onze huid fout is,
onze kleding fout is, onze meubels fout zijn, onze auto fout is en dat wij fout zijn
maar dat het allemaal op te lossen is als we maar gaan winkelen.
De media doet ook z'n best om dit en dit niet te laten zien,
dus het enige deel van de materiële economie dat we zien is het winkel gedeelte.
De winning, produktie en verwerking gebeurt allemaal buiten ons blikveld.
In Amerika hebben we dus meer spullen dan ooit tevoren,
maar een opinieonderzoek laat zien dat de tevredenheid op nationaal vlak echter daalt.
Onze tevredenheid op nationaal vlak piekte ergens in de vijftiger jaren, dezelfde periode dat deze consumptie manie zich explosief uitbreidde.
Hmmm. Wat een toeval.
Ik denk dat ik weet waarom. We hebben meer spullen,
maar minder tijd voor die dingen die ons echt gelukkig maken:
vrienden, familie, vrije tijd. We werken harder dan ooit.
Sommige onderzoekers zeggen dat we nog minder vrije tijd hebben dan in de dagen van het feodalisme.
En weet je wat de twee belangrijkste aktiviteiten zijn
in de weinige vrije tijd die we hebben?
TV kijken en winkelen.
In Amerika besteden we 3 tot 4 keer zoveel tijd aan winkelen
dan mensen in Europa. Dus we bevinden ons in een belachelijke situatie
waar we naar ons werk gaan, misschien wel twee banen, en we komen thuis en ploffen uitgeput
op onze nieuwe bank en kijken TV en de reclames vertellen ons "JE BENT NIKS WAARD"
dus op naar het winkelcentrum om iets te kopen om ons beter te voelen, dan gaan we weer aan het werk
om de spullen te kunnen betalen die we net gekocht hebben en komen we nog vermoeider thuis
en je ploft neer en kijkt TV die je vertelt om weer naar het winkelcentrum te gaan
en zo bevinden we ons in dit krankzinnige werk-kijk-koop looprad en we zouden gewoon kunnen stoppen.
Wat gebeurt er uiteindelijk met alle spullen die we kopen?
Met zo'n consumptietempo past het niet in onze huizen
ook al is het gemiddelde huis in Amerika vandaag de dag dubbel zo groot
als in de jaren zeventig. Het wordt allemaal in de afvalbak geworpen.
En dat brengt ons bij verwerking. Dit is het gedeelte van de materiële economie
dat we allemaal het beste kennen omdat we zelf de troep naar de stoeprand moeten slepen.
De gemiddelde Amerikaanse burger produceert meer dan twee kilo afval per dag.
Dat is dubbel zo veel als dertig jaar geleden.
Al dit afval wordt ofwel op een stortterrein gegooid, wat gewoon een groot gat in de grond is,
of als je echt pech hebt, wordt het eerst verbrand in een vuilverbrandingsoven en daarna op een storthoop gegooid.
Hoe dan ook, ze vervuilen beiden de lucht, het land, het water en niet te vergeten veranderen ze het klimaat.
Verbranding is heel erg slecht.
Weet je die giffen nog in het produktiestadium?
Het verbranden van het afval zorgt ervoor dat deze giffen in de lucht komen
Erger nog: het maakt ze tot nieuwe supergiffen! Zoals dioxine.
Dioxine is het meest giftige door mensen gemaakte stofje dat er bestaat.
En vuilverbrandingsovens zijn de nummer één veroorzakers van dioxine.
Dat betekent dat we de nummer één veroorzaker van het meest giftige door mensen gemaakte stofje kunnen stoppen
gewoon door het stoppen met verbranden van het afval. We kunnen daar vandaag mee stoppen.
ter plaatse bouwen van stortterreinen en verbrandingsovens,
dus exporteren ze het afval gewoon. En recyclen dan? Helpt recyclen?
Ja, recyclen helpt. Recyclen vermindert het afval hier
en het vermindert de druk aan deze kant om in de mijnen te winnen en te oogsten.
Ja Ja, Ja, we zouden allemaal moeten recyclen. Maar recycling is niet genoeg.
Recycling zal nooit genoeg zijn! Om een paar redenen.
Ten eerste: het afval uit onze huizen is slechts het topje van de ijsberg.
Voor elke kliko die jij buiten op de stoeprand zet
zijn 70 kliko's eerderop in het traject gevuld
alleen al om de troep te maken die jij buiten op de stoeprand zet.
Dus ook al zouden we 100% van het afval in onze vuilnisbak kunnen recyclen,
het pakt de kern van het probleem niet aan! Daarnaast kan veel van het afval niet gerecycled worden,
ofwel omdat het teveel giffen bevat ofwel omdat het ontworpen is om niet recyclebaar te zijn.
Zoals die pakken sap waar lagen van metaal en papier en plastic
op elkaar geperst zijn. Die kun je nooit goed scheiden voor échte recycling.
Dus je ziet: het is een systeem dat in een crisis verkeert. Overal botsen we tegen grenzen op.
Van klimaatverandering tot verminderen van de tevredenheid, het werkt gewoon niet.
Maar het goede van zo'n doordringend probleem
is dat er zoveel vlakken zijn waar we kunnen ingrijpen.
Hier werken mensen om bossen te redden en hier voor schone produktiemethoden.
Mensen die werken aan arbeidsrechten en eerlijke handel
en bewust consumeren en het tegenhouden van stortterreinen en vuilverbrandingsovens
en, heel belangrijk, de regering terug te nemen,
zodat het echt door en voor de mensen is.
Al dit werk is van kritiek belang maar echte verandering vindt pas plaats
wanneer we de verbanden zien. Wanneer we het bredere plaatje zien.
Wanneer mensen in dit systeem gaan samenwerken kunnen we dit lineaire systeem terugwinnen
en in iets nieuws omvormen, tot een systeem dat noch bronnen noch mensen verwoest.
Want wat we echt weg moeten gooien is die ouderwetse wegwerp-mentaliteit.
Er is een nieuwe manier van denken over deze dingen en het is gebaseerd op duurzaamheid en rechtvaardigheid:
Groene Chemie, Nul Afval, Closed Loop Produktie,
Herbruikbare Energie, Lokale Levende Economieën.
Het gebeurt al. Sommige mensen zeggen dat het onrealistisch is, idealistisch, dat het niet mogelijk is. 00:20:13.98:00:20:16.98 Dan zeg ik dat het onrealistisch is van degenen die door willen gaan op de oude voet.
Dat is pas dromen.
En onthoudt dat die oude manier niet zomaar is ontstaan. Het is niet zoals zwaartekracht waar we gewoon mee moet leven.
Het waren mensen die het creëerden. En wij zijn ook mensen. Dus laten we iets nieuws creëren.